Knotwilg (24-12-2024)

De knotwilg staat op de hoek tussen de twee weilanden in, een iconische plek. Ik geloof in bijzondere plekken in het land, het zijn de plekken waar mensen van oudsher iets voelden, een kracht of een trilling. Het zijn de plekken waar altaars werden opgericht en kappelletjes werden gebouwd ter ere van... ja, waarvan? Niet op alle bijzondere plekken werd een devotieplaats opgericht, sommige zijn altijd stil gebleven. Zoals bij deze dikke knotwilg. Maar ik zou me zomaar kunnen voorstellen dat hier een weggenkruisje zou verschijnen. Mooi zou dat zijn. Ik heb wel eens bedacht dat ik op al de stille bijzondere plekken die ik ken een beeldje zou achterlaten. Een soort hedendaagse devotieplek. Niet ter ere van een God of lieve vrouwe maar ter ere van de natuur zelf. Maar misschien is dat ook wel hetzelfde.

Anderhalf jaar geleden is de dikke knotwilg geraakt door een blikseminslag. De stam scheurde deels doormidden en ik dacht dat het het einde van de boom was. Maar nee, hij kwam er wonderwel bovenop, maakte nieuwe scheuten en staat er steviger dan ooit bij. 

De regen van de afgelopen dagen was overvloedig. Gisteren werden we wakker van onweer en felle hagelbuien. Omdat het vakantie is, bijna kerst, slapen we uit, luieren we, ik lees in de boeken over de Midden-Limburgse maasterrassen die ik van mijn ouders cadeau kreeg voor Sinterklaas. Hoewel ik vrijwel alle natuurgebieden in de streek op mijn duimpje ken van mijn wandelingen krijg ik door de boeken een soort luchtperspectief. Vanuit mijn wandelingen benaderde ik de gebieden als een patchworkdeken, door de boeken realiseer ik me dat alles aan elkaar vebonden is en in elkaar overloopt, ver de grens over zelfs. Nederland en Duitsland zijn wat natuur betreft zo met elkaar verweven dat, kijkend naar de luchtfoto's, het concept landsgrens iets volslagen idioots lijkt. We wandelen veel deze dagen. Dwars door de regen, heerlijk, dan zijn we de enigen op Blankwater. De hond is modderig en brengt ons een veertje, een roodbruine rand zit eraan, ik denk van een gans maar twijfel een beetje.

Ik denk aan een paar dagen geleden, ik lag in bed, buiten was het donker, een enorm lawaai trok op vanuit de verte. Hoe dichterbij het kwam hoe dreigender het voelde. Eerst dacht ik dat het een zware Duitse goederentrein was, later onderscheidde ik het karakteristieke klapwieken van een helikopter. Ik sprong uit bed, trok de gordijnen wat terug. Twee reusachtige Apache-helikopters vlogen vlak boven ons huis. Ik schrok, het leek wel alsof ze op ons dak zouden gaan landen. Snel opende ik internet en googelde, de ruiten trilden in hun sponningen. Het was een militaire oefening. De Apaches landden op de sportvelden van de middelbare school vlak achter ons huis. Het zware klapwieken verdween even snel als het gekomen was. Toch kon ik die nacht niet in slaap komen.

Kerstavond vanavond. We hebben kerststol gekocht en dekken de tafel mooi. Kerstboom aan, lampen uit. De laatste adventkaars heb ik bewaard voor vanavond. Precies tachtig jaar geleden vierde mijn familie ook kerst. Ik kan slecht een beeld vormen. Konden ze het woonhuis in? Zouden ze naar de nachtmis zijn geweest? Ik ken de kerk wel, een paar jaar geleden stierf mijn oudnicht, de dochter van Marie, ik had altijd veel contact met haar kinderen gehad, we waren samen opgegroeid, ongeveer even oud. De mis was traditioneel, ingetogen, zittend naast mijn zus had ik de band gevoeld, dat wat ons bond aan iets dat terug de tijd in ging, een wortel vormde, als van een knolgewas.

Trui had voor het eerst in maanden het gevoel dat ze weer adem kon halen, dat de zwaarte die al die tijd op haar borstkas rustte eindelijk oploste. De bulderende kanonnen achter de boerderij hielden eindelijk hun mond en ook in de wijde omtrek was het stil. Zelfs als ze haar oren spitste hoorde ze niets, behalve de wind die door de bosrand ging, ook de geallieerden aan de Maasoever waren stil. Mam klaarde op, het vooruitzicht van twee dagen zonder dreiging maakte haar rustiger. En hierna zou het vast snel gedaan zijn allemaal, die oorlog liep nu toch echt op zijn einde. Ze was zelfs zelf de schuur in gegaan om aardappels te halen, die stond ze nu zingen te schillen. Nu en dan een plons van een patat in het koude water in de teil. Trui dacht dat ze zelden iets mooiers had gehoord dan dit geluid. Het geluid van een wapenstilstand.

Ria kwam het erf oplopen met een mand aan haar arm, verse boter zat erin en een zakje echte koffie. Mam nam het dankbaar aan en haastte zich weer naar binnen, het was koud.
'Zien jullie Jan met kerst?' 
Trui fluisterde, ook al had ze goed om zich heen gekeken dat niemand hen kon horen.
Ria schudde haar hoofd. Jan zat nog steeds ondergedoken, al had ze wel een berichtje van hem gekregen, via een geheim contactpersoon. 
'Hij vroeg of ik Matthieu de groeten wilde doen.'
Trui knikte. Ze zou het hem straks doorgeven, als ze zeker wist dat niemand in de buurt was.

Matthieu en pap groeven een kerstboom uit, sleepten hem mee de woonkamer in. De Duitse soldaten keken toe, ze maakten een praatje, het waren aardige jongens en ze vertelden over hun familie ver in het oosten. Matthieu had medelijden met ze, ze waren nog zo jong, ze misten hun ouders en broertjes en zussen. Marie kwam even uit bed, ze hoestte nog steeds flink en was vermagerd, maar pap had konijnen in de strik, daar zou ze van opknappen.

Die avond zaten ze in volledige stilte aan de kersttafel. Ze baden. Hardop. Dat de oorlog snel voorbij mocht zijn.
'Je krijgt de groeten van Jan,' zei Trui. 'Ria was vanmiddag even hier.'
Ze legde haar hand even op die van Matthieu. Een traan rolde over zijn wang maar hij veegde hem snel weg. De gedachte aan zijn beste vriend die kerst zonder zijn familie in een koude natte kelder moest doorbrengen verteerde hem.
Daarna aten ze zoals ze in lange tijd niet gegeten hadden, met konijn gestoofd in goede boter en met echte koffie na. En ze hadden nog twee dagen in vrede voor de boeg. Wat een geluk.