Kwarts (19-02-2025)

Er bestaat een foto van mij als baby van nog geen jaar oud waarin ik met grote zorgvuldigheid een steen vasthoud. De overlevering in de vorm van mijn moeder vertelt me nog altijd met grote regelmaat hoezeer ik gehecht was aan die steen, ik droeg hem met me mee, speelde ermee en hij moest mee naar bed. De steen heeft mijn hele kindertijd in mijn bureaulade gelegen, daarin bewaarde ik al mijn dierbare zaken. Inmiddels ben ik hem kwijt maar nog altijd zoek ik stenen, draag ik altijd stenen mee in mijn jaszakken en liggen er op mijn schattenschapje in mijn atelier stenen. Ik heb een vage maar geen overdreven interesse in geologie, het gaat niet zozeer over wat een steen me vertelt over de geschiedenis van de aarde, uit welke periode hij komt, het pleistoceen of carboon. Maar het concept steen, de geschiedenis die ik in mijn handen kan houden, dát intrigeert me. Een steen is gestolde historie en ik voel de verstreken tijd als ik mijn vingertoppen langs zijn ribbels en groeven laat glijden.

Ik schuif de afgelopen weken steeds vaker bij mijn oma naar binnen. Dan stap ik haar keuken in, ga zitten op een van de houten krukken, luister naar hoe ze tegen me zegt dat ik op moet passen, bij een van de krukjes steekt een spijkertje iets te ver uit de zitting. Ik kijk naar het aanrecht, afwas, een vaatdoekje over de kraan, de boiler. In de hoek een stapel kranten zo hoog als ik ben. De bijkeuken met de vrieskist, een zware eikenhouten tafel, de kelder, het lampje, de smalle trap omlaag, hoe het daar ruikt. De woonkamer, het kacheltje, vloerbedekking, de salontafel met het tapijtje, een foto van opa. Ze is dwingend, mijn oma. Ik ben geen kind meer maar ze trekt me nog altijd haar huis in. Ik breng er uren door, ze neemt bezit van me, praat op me in, pas op Octavie, voor alles, voor de wereld, voor het leven. Ik weet ineens niet meer zeker of het idee om mijn familiegeschiedenis op te schrijven wel mijn eigen idee was, wil ik dit wel? Het kost me zoveel en wat brengt het me? Voor wie doe ik dit eigenlijk? Voor mezelf, voor toekomstige generaties of misschien voor haar? Is dat zo? Doe ik het voor haar? 

Ik voel me schatplichtig aan mijn oma. Ja, dat is het. Ik heb het gevoel dat ik een rekening moet vereffenen voor haar. Dat ik een, ja, haast Goddelijke opdracht heb gekregen. Ik heb een taak in het leven en dat is begrip kweken voor haar. 

Dit inzicht schudt me wakker, ik voel ineens de enorme zwaarte die er op me drukt, niet alleen nu met het schrijven aan dit project, maar mijn hele leven al. Het kindje dat zeulde met een steen, het was niet alleen een fysieke steen, het was ook een figuurlijke. Dikke bruine oersoep roert zich in mijn binnenste, de fundamenten waarop ik gebouwd ben worden overspoeld met verantwoordelijkheidsgevoel. De verantwoordelijkheid heeft ineens een gezicht gekregen na vrijwel mijn hele leven anoniem te zijn geweest. Anoniem, latent, een jas vol stenen in de zakken, niemand zag ze, zelf was ik vergeten dat ze erin zaten, maar wat een gewicht.

Er kantelt iets. Als ik verder wil schrijven over alles wat er begin 1945 gebeurde dan zal ik mijn doelen moeten herschikken. Niet langer schrijven voor iemand anders maar voor mijzelf.