Rietgras (29-11-2024)

Rietgras lijkt op riet maar het is veel minder dramatisch. De pluimen zijn bescheidener en de bladeren hebben niet de duivelsbeet die rietbladeren hebben, de onregelmatige ribbeling halverwege. Op het verongelijkte gegak van de ganzen op de akkers na is het behoorlijk stil op Blankwater. Af en toe horen we het getik van een mees of vliegt er -rrrts rrrrts- een groenling uit de brem. We komen zelden nog iemand tegen en als we via De Lanck teruglopen moeten we aan de kant springen voor nu en dan passerende auto's die zich naar huis haasten. Bijna december.

Ik heb de afgelopen dagen veel nagedacht over de rol van het lichaam, mijn lichaam, in alles wat ik hier eerder schreef en daarmee ook in het verhaal van de geschiedenis van mijn familie. Het voelt vaak alsof ik mijn lijf meetors, alsof het een soort rugzak is die vastgegespt zit aan mijn geest. Het is mijn geest die zich door het leven beweegt, maar hij moet een grote homp vlees meezeulen. In de homp schuilt het onheil: het lichaam kan in gevaar komen: het kan gewond raken bij een auto-ongeluk, het kan geraakt worden door een kogel, het moet zichzelf onder de arm nemen en vluchten bij een oorlog, het kan ziek worden, het kan sterven. De geest is lucht, open, de geest is de eeuwigheid. Het lichaam is een last, een heel zwaar ongerief.

Ik heb eigenlijk altijd gedacht dat mijn angsten, depressies en dysthyme eigenschappen zich afspeelden in mijn geest. Mentale problemen zijn immers problemen van de psyche, het onaanraakbare, de ziel. Bovendien wás ik mijn geest, mijn volledige persoonlijkheid besloeg mijn geest, aan het lichaam heb ik zelden aandacht geschonken. Mijn hele leven heb ik in mijn geest gevochten, gewerkt, behandeld. Pas nu ik dit stuk schrijf realiseer ik me dat ik misschien altijd in de verkeerde regio aan het zoeken was.

Sinds een aantal jaren is het aandeel van mijn lichaam in mijn werk langzaam toegenomen. Na mijn laatste depressie begon ik met het maken van linosnedes maken, zware fysieke arbeid maar met een grote component in het brein: het nadenken over hoe het werk te spiegelen, het kiezen voor zwart of wit, het gaf me rust omdat ik mijn geest ermee voedde. Mijn schreeuwende hoofd kwam tot rust door het een hoop beslissinkjes te laten maken: bij ieder kerfje moest ik nadenken en daarmee verdween de stroom aan gedachten en angsten naar de achtergrond. Lino is een techniek die veel beperkingen kent, niet alles wat ik bedenk is uitvoerbaar en dat vond ik jarenlang erg prettig. De omheining die het me bood maakte me kalm, het was een stramien waarop ik me kon voortbewegen. In der Beschränkung zeigt sicht der Meister (in de beperking toont zich de meester) was mijn lijfspreuk. Ik wierp een afrastering op die me veilig liet voelen.

Zonder dat ik er erg in had is het werken in lino overgegaan in iets totaal anders. Ik maak grote houten objecten, eerst deed ik dat naast mijn werk als lino-kunstenaar, maar op dit moment is het eigenlijk het enige dat ik nog doe. Ik versleep enorme houten platen, zaag er figuren uit en beschilder ze. Het werk is enorm kleurrijk en ik ervaar een zeldzame vrijheid. Er is geen stramien meer, ik ben volledig vrij en mijn fantasie gaat helemaal op de loop. En voor het eerst in mijn leven heb ik het gevoel: ik werk met mijn lichaam. Mijn rug draagt de platen, mijn armen tillen de zaag, mijn benen ondersteunen het gewicht, mijn handen schilderen. Ik denk amper na, ik maak wat er uit me vloeit. Uit mijn lijf. 

Voor het eerst in mijn leven draagt mijn lichaam mijn geest in plaats van andersom.