Zwarte els (10-02-2025)

De zwarte elzenpropjes lagen naast de beek. Door de vele regenval is het water zeldzaam helder. In de zomer is het meestal een beetje een viezige stroom met veel algen door de bemesting elders in het gebied, maar nu is het water prachtig transparant en het stroomt in opbollende loopjes richting de spickerbroecklossing. Ik draag het takje met de elzen de hele wandeling in mijn hand en pas bij thuiskomst zie ik hoe de bolletjes af hebben gegeven aan mijn warme, wat vochtige huid. In eerste oogopslag lijkt het takje zwart maar mijn handen zijn juist bruin en het wast maar moeilijk schoon. Ik boen hard met zeep maar het looi is in mijn vel getrokken en verspreidt zich door mijn huidplooien en fijne adertjes.

Ik las een gebiedsomschrijving over Blankwater en ik ben iets te weten gekomen dat ik nog nooit ergens gehoord had. Het bos aan de Duitse kant van de grens, het gedeelte het meest dicht bij De Lanck, was een galgenbos. Dat is niet zo gek, galgenplekken liggen hier in de omgeving veel, ze gaan vaak samen op met de prehistorische grafheuvels in dit gebied. In de middeleeuwen werden de oude grafheuvels als iets akeligs beschouwd en men vond het voor de ter dood veroordeelden een extra straf als ze het hiernamaals door moesten brengen rondom een grafheuvel waar het wemelde van de geesten uit een ver verleden. Het galgenbos naast De Lanck vermoedde ik al wel, er is op die plek ook ooit een dief verbrand, dat verhaal gaat in de regio wel rond. Een dief had iets weggenomen op een boerderij in de omgeving en werd levend verbrand onder toeziend oog van de schoolkinderen uit Elmpt. Wat ik nog niet wist is dat er in het naaldbos op die plek hier en daar ook loofbomen groeien en wel in een patroon. Je kunt het alleen van bovenaf zien als je filmpt vanuit een vliegtuigje of drone en alleen in de herfst: de loofbomen vormen een kruis. In de herfst, als de bladeren verkleuren licht een groot, oranje kruis op tussen het zilvergroen. 

Marie staat rillend in haar nachtpon met daaroverheen de dikste mantel van mam klaar op het erf. Trui ondersteunt haar als de loopjongen van de arts haar koffer in de auto legt en het portier opent. Voorzichtig schuift Trui haar zus op de achterbank, dekt haar toe met een deken. De dokter tikt aan zijn pet, start de motor, de auto heeft zichtbaar moeite met de dikke laag sneeuw op het pad. Trui voelt hoe de tranen achter in haar keel branden als hij uit het zich verdwijnt maar er is geen tijd. Gisteravond stonden er Duitsers vanuit het erf te schreeuwen dat ze morgenochtend klaar moeten staan voor de evacuatie. Ze kenden de militairen niet, het waren niet de soldaten die op hun terrein gelegerd waren, ze waren grof en lomp en reden na de aanzegging meteen door naar het volgende adres. Trui haast zich naar de schuilkelder en zoekt alle spullen bijelkaar die ze nodig denkt te hebben voor zichzelf en pap en mam. In de middag besluit ze nog even lansg Ria te gaan om te kijken of ze hulp nodig heeft met pakken, maar Ria is al klaar. De kleine Jeanne kijkt met ronde kraaloogjes naar Trui, een wollen mutsje, gewikkeld in een gebreide sprei. Trui neemt haar op schoot, wiegt haar zodat Ria wat kan eten, het kindje valt in slaap in haar armen. 

De volgende ochtend, nog voor het licht is, zeult Trui de koffers naar de verzamelplek, de kruising bij het lange pad richting de rijksweg. Pap en mam zwoegen door de sneeuw, het waait flink, vooral mam heeft het zwaar. Ze is kortademig en Trui maakt zich zorgen, het is nog maar het begin van de voettocht, ze zullen nog wel een flinke wandeling voor de boeg hebben tot ze op de plek van bestemming zijn. Waar ze precies naartoe gebracht worden weet ze nog niet, wanneer hun trein zal vertrekken weet ze ook nog niet. Het enige dat ze weet is dat ze uiteindelijk ergens in Friesland onderdak zullen krijgen.

Daar ziet ze Ria al aankomen, de wandelwagen van Jeanne is helemaal volgepropt met dekens, huisraad, een emmer, flesjes en voeding. Trui grinnikt om de wandelende toren, dan wordt haar aandacht opgeslokt door de grote groep evacuées die in de verte aan komt. Het hele dorp loopt met karren, kruiwagens, kinderwagens, koffers, pannen over het pad. Een Duitse auto stuift voorbij, sneeuw wolkt op, er gaat een golf van gevloek door de menigte. Maar de wagen stopt voor de troep en twee militairen stappen uit, ze gebaren dat ze moeten gaan lopen. Langzaam zet iedereen zich in beweging, het lijkt wel een processie, vindt Trui. Alleen dan niet op een heldere voorjaarsdag maar ploeterend door de sneeuw. Ze steken het bruggetje over de rivier over, onder haar kolkt het water, de oevers zijn ijzig. Ze heeft nu al geen gevoel meer in haar voeten en ze zijn nog niet eens bij de rijksweg.