Ik schreef Voorland precies zoals ik het wilde schrijven. Concessieloos en uitgesproken. Ik ben nooit tegemoet gekomen aan de gedachte dat ik het wellicht aantrekkelijker zou kunnen maken voor een -misschien- groter of ander publiek; eenvoudiger misschien, minder literair, spannender en met een moord of met een fijn en liefdevol einde. In de aanloop naar de publicatie vermoedde ik dat ik kritiek kon verwachten in dezelfde lijn als mijn werkwijze, ongenuanceerd: you love it or you hate it.
Mijn literaire kritiek is, tot nu toe, onder te verdelen in drie categorieën. Ten eerste is er de positieve kritiek, ten tweede is er de negatieve kritiek en dan is er nog de derde soort: de kritiek die voor de gever negatief is maar voor de schrijver positief. Als buitencategorie wil ik ook nog graag Het Grote Onbegrip noemen.
Positieve reacties zijn fijn, ik mag me verheugen over een aanzienlijke groep lezers die ronduit enthousiast is over mijn boek, mensen die erg onder de indruk zijn, die herkennen wat ik schreef en soms zelfs tot tranen geroerd zijn.
Daar tegenover staat tweede categorie: de negatieve kritiek. Er zijn lezers die mijn boek te triest vinden. Die vinden dat er te weinig in gebeurt, dat het openbarsten van een te vol koffer al een grote gebeurtenis is, daar hebben ze moeite mee.
De derde categorie: kritiek die voor de gever negatief is maar voor de auteur positief. Iemand verweet me Mulischiaans academisme: hij vond de structuur te alom aanwezig, de compositie had een te grote rol. Voor hem was dat geen compliment, voor mij is de term Mulischiaans academisme het hoogste haalbare, dit was namelijk exact wat ik ambieerde.
In de buitencategorie is er Het Grote Onbegrip. Een recensent schreef dat de door mij opgevoerde leerlinge van Wolf Haasting wellicht aantrekkelijk was. Iedere goede lezer zal zien dat de leerlinge verre van aantrekkelijk is, dat ze juist de belichaming is van Wolfs afkeer van de mensheid. Ook verweet iemand me clichématig schrijven, de gewoonheid van de karakters. Als ik had gewild had ik een boek kunnen schrijven over een éénogige circusartiest, maar dat wilde ik niet. Ik wilde een boek schrijven over de mens in al zijn onbetekenendheid, in al zijn kleinheid. We kunnen allemaal wel denken dat we bijzonder zijn, maar dat zijn we niet. Alle mensen voor ons en na ons doen precies hetzelfde als wij: een beetje ronddolen op deze aarde, en dan sterven.
Ik was door mijn werk met landelijke exposure gewend aan meningen over mijzelf en wat ik maak. Er ligt een laagje om mijn ziel dat ik zorgvuldig heb opgebouwd in de afgelopen jaren. Negatieve kritiek kan ik tamelijk goed langs me neerleggen, ik kan me heel goed voorstellen dat niet iedereen mijn boek begrijpt of herkent, dat vind ik niet erg. Bovendien zijn de liefhebbers van Voorland talrijk en omschrijven ze hun lof weelderig en in overvloed, dat brengt een mooie balans. Onbegrip daarentegen is wel wat lastiger; het maakt me machteloos, ik zou soms graag willen uitleggen waarom ik bepaalde keuzes heb gemaakt. Maar tegelijkertijd zit daarin ook de kracht. Over alles in Voorland is nagedacht, ik schreef niets voor niets. Concessieloos en uitgesproken. Onbegrip kaatst daarin met een boogje terug op de lezer, precies daar waar het hoort.
'Schrijven, daar is niets romantisch aan,' zeggen sommige schrijvers. 'Je gaat zitten en je begint, geen gezeur. Het is gewoon werk.'
Daar ben ik het op zich wel mee eens. Geen gejammer, gewoon doen.
Maar. Ook weer niet.
Ik wil nog wel eens de getergde schrijver uithangen.
'Je doet alsof het een enorme tour de force is, dat schrijven,' zei een gewaardeerde collega ooit op een auteursfeestje.
Biertje, wijntje, diep gesprek.
We moesten er allebei om lachen.
'Dat vind ik ook. Soms.' antwoordde ik.
Voorland is een ontzettend gecomponeerd boek. De structuur is optimaal strak, de eerste zin staat in een lijnrecht verband met de laatste, en alles hangt onlosmakelijk met elkaar samen. Er gebeurt niets voor niets. Het is een soort mathematisch principe: zelfs op het kleinste woordniveau moet het verhaal dienstbaar zijn aan de structuur. Dat was soms een mentale krachtinspanning maar daarover zal ik nooit klagen. Dit is werk, het zijn de zakelijke randvoorwaarden die ik hard en meedogenloos schiep, waarvoor ik mijn intelligentie inzette, alle touwtjes strak in handen.
Het echte moeilijke viel ver buiten het technische aspect: in Voorland gebeurt meer niet dan wel. Hoe schrijf je dingen op die niet gebeuren? Hoe maak je de woorden duidelijk die nooit gesproken worden? Hoe schep je een sfeer die immer afwezig is?
Ik weet het niet. Het boek is 2,5 maand uit en ik weet het nog steeds niet. Uit de reacties die ik krijg, maak ik op dat het me gelukt is, maar ik weet niet meer hoe ik het heb gedaan. Het is een proces dat ongrijpbaar is, dat zich ergens heeft afgespeeld waar ik geen notie meer van heb. En dat me steeds opnieuw laat twijfelen of ik het ooit kan reproduceren.
En dat, dat is het romantische deel van het schrijverschap.
Dat is geen werk, dat is ondergaan.
'Dit zeer fraaie debuut is een pleidooi voor de troost van onvermijdelijkheid. Een plot van verschillende mensenlevens zit klemvast tussen een proloog en epiloog over de natuur en voelt inderdaad als onontsnapbaar, omdat Wolters alle gebeurtenissen in het leven van haar personages met de veranderingen der seizoenen verbindt. Dat is heel mooi gedaan.'
- Dagblad van het Noorden
'Door de lezing van de debuutroman 'Voorland' van Octavie Wolters word ik onontkoombaar teruggevoerd naar de streek van mijn jeugd: Midden-Limburg, eind jaren zestig. En wat kan Octavie schrijven. Schilderen met taal is het. Ze roept landschappen, sferen, situaties op alsof je er zelf bij bent, er middenin zit. Beklemmend beeldend en zintuiglijk.'
- Peter Nissen, hoogleraar kerkgeschiedenis
'De stijl van het boek is doordrenkt met de thematiek. En dat werkt. Het trage tempo, het pijnlijke niets (of ‘alles’): stilistisch is het boek zeker geslaagd. (...) Structuur en parallellen, gekoppeld aan symboliek en thematiek, zoals uitgevoerd in dit boek – dat doet zeker denken aan Mulisch (...).'
-De Letterzetter
'Er is sprake van een pakkende stijl van schrijven, vele motieven (...), een geweldig thema, fraai uitgewerkte karakters, schitterende tijdssprongen en poëtisch proza.
-Boekbloggenderwijs
'Enerzijds is dit een roman met een stil, langzaam maar diepzinnig verhaal. Je kunt er niet omheen, Octavie Wolters heeft haar debuut neergeschreven in een filmische taal. (...) Een veelbeloven debuut van een schrijver die een uitzonderlijke schrijftaal hanteert (...)'
-Hebban
'Wolters creëert de optimale sfeer om haar verhaal over te kunnen brengen. In de eenzame, kille, goed beschreven omgeving groeien haar personages uit tot elementen van de maatschappij en schakels in het leven. (...) Met prachtige tegenstellingen tussen leven en dood, ziekte en gezondheid weet ze haar thema naar voren te brengen.'
-Tzum
'Fijnzinnig debuut van een taalvirtuoos. Het dwingende ritme kruipt onder je huid. De moeizame levens van drie generaties goedbedoelende maar onmachtige mensen vallen in het niet bij de prachtige beschrijvingen van het landschap waarin ze geworteld zijn.'
- Zin Magazine
'Prachtig geschreven, traag en opmerkzaam.'
- Frans Pollux via Goodreads
'Een mooi, verstild boek met prachtige observaties.'
- Iris Boter via Goodreads
'Dit boek is het best te omschrijven als 'natuurpoëzie in proza'.'
- Laurens Tieleman via Goodreads
Tijdens het schrijven van Voorland heb ik het gebied gefotografeerd dat ik als decor heb gebruikt voor de roman. Deels omdat ik wilde ervaren wat er in de epiloog gebeurt (lees maar), maar ook omdat ik de beelden zoals ik die weergaf in de tekst ook in het echt wilde zien, en vastleggen.
Ik heb analoog gefotografeerd, met opzet heel donker en korrelig, op grijze dagen, om zo de sfeer van het boek te vangen.
Of nee, eigenlijk werkte het andersom, denk ik. Ik ging niet op pad met mijn camera om de sfeer van het boek te vangen, ik ging met de sfeer en het gevoel van het boek in mij foto's maken, en toen kwam deze reeks eruit. De samenhang in alles, in beeld en tekst, dat is magie, als een labyrinth waarin je telkens bij hetzelfde punt uitkomt, het een complementair aan het andere.
Een deel van de serie heb ik op mijn fotografie-pagina gezet, je kunt de foto's HIER bekijken.
Overdracht
Soms vind ik het een onverteerbare gedachte: tussen ons en de geschiedenis die achter ons ligt staat een onverwoestbare poort die nooit meer open kan. De historie als een verzegeld vat waar we nooit meer bij kunnen. Het enige dat ons rest is fantasie; verhalen en herinneringen, maar nooit meer wordt het werkelijk. De werkelijkheid is alleen het nu, en dat duurt maar één moment, telkens opnieuw. Vanaf het moment dat het nu voorbij is, versplintert het in net zoveel verhalen als er mensen zijn.
Met een werkelijkheid die zo minuscuul is, is de fantasie een hoog goed. En ergens in die fantasie schuilt de waarheid, een diepere werkelijkheid dan we kunnen bevatten. Ik schrijf een verhaal, ik probeer de geschiedenis in woorden te vangen. Ik voel de onweerstaanbare drang om iets over te dragen. Dat wat ik zie, hoe ik het zie. In alles schuilt een associatie. Het kleine stationnetje in het dorp iets verderop. Waar mijn oma vlak na de oorlog op de trein wachtte om te gaan dansen in de stad. Ik zie haar staan, haar jurk waait op, haar donkere haren zitten in een wrong, korte witte sokjes in zwarte schoenen. Ze praat opgewonden met haar vriendinnen, ze weet het nog niet maar vanavond zal ze mijn opa leren kennen. Ik zie het onzichtbare, het onbewuste misschien. Ik doe wat ze doet, ik voel wat ze voelt, ik ben haar. Ik daal af in het diepste van mijzelf, daar waar ik op de bodem de schakel zie liggen waarmee ik aan de rest van de mensheid verbonden ben. Dat wat we delen, allemaal, dat wat ons bindt. Het ultieme mens-zijn. Ik haal de schakel omhoog, het metaal blinkt, zodat iedereen hem kan zien, heel even.
Dat is wat ik opschrijf. Wat ik overdraag.
De werkelijkheid duurt maar één tel, tot de fantasie het overneemt. Maar dat wat ons allemaal verbindt, van de verste historie tot de onzichtbare toekomst, de diepste emoties, het oer, het ware ik, dat is waarheid.
Schrijver, beeldend kunstenaar. Lino- en houtsnede, illustratie.
VOORLAND (Ambo|Anthos, 2016)
SLOT (Gloude, 2020)
HET LIED VAN DE SPREEUW (Ploegsma, 2021)
DIT GAAT NOOIT VOORBIJ (Ploegsma, 2024)
www.instagram.com/octaviewolters
www.facebook.com/octaviewolters
Published author and linocut printmaker from The Netherlands.
EXPOSITIES en etalages:
* 2024: van 31/1-25/2: ETALAGE BOEKHANDEL VAN PIERE, EINDHOVEN
* 2024: vanaf 31 januari: ETALAGE PAAGMAN FRED, DEN HAAG
* 2024: vanaf februari: ETALAGE PAAGMAN DELFT
*2024: vanaf april: ETALAGE PAAGMAN GOUDA
* 2024: februari/maart: EXPO LIVIUS, TILBURG
* 2024: vanaf 12 februari: ETALAGE DE AMSTERDAMSE BOEKHANDEL
* 2024: 2 februari-14 april: EXPOSITIE GALLERY UNTITLED, ROTTERDAM
* 2024: maart/april: EXPO BOEKHANDEL BOOMKER, HAREN (GR)
* 2024: 14 maart - eind april: EXPO BOEKHANDEL VEENENDAAL, AMERSFOORT
* 2024: maart/april: EXPO BOEKHANDEL DE VRIES VAN STOCKUM, HAARLEM
* 2024: april/mei: EXPO BOEKHANDEL PEZZI PAZZI WEESP
* 2024: 16 maart: INTERVIEW&SIGNEREN, DEURENBERG, KERKRADE 15.20 u
* 2024: 6-28 april: EXPOSITIE BOEKHANDEL KRINGS, SITTARD
* 2024: 13 april-11 mei: ETALAGE BOEKHANDEL WAGNER, SASSENHEIM
* 2024: 13 april-11 mei: ETALAGE BOEKHANDEL IJBURG, AMSTERDAM
*2024: vanaf 23 MAART: ETALAGE BOEKHANDEL TINY STORIES, KORTRIJK (B)
*2024: vanaf 23 MAART: ETALAGE BOEKHANDEL WALRY, GENT (B)
* 2024: 9 januari-28 april:VOGELVREUGD, VALKHOFMUSEUM NIJMEGEN
* 2024: 27 maart-1 april: KUNSTRAI AMSTERDAM
* 2024: 9-12 mei: ART ON PAPER AMSTERDAM
* 2024: 30 sept-11 nov: BOEKHANDEL DE DRUKKERIJ, MIDDELBURG
//Vragen? Je kunt me mailen op octaviewolters@gmail.com//
DE WEBSHOP IS OPEN
MEER INFO VIA octaviewolters.nl/webshop