Toen ik bedacht om een terugblik op 2017 te schrijven, dacht ik het eerst aan hoeveel begrafenissen ik had gehad dit jaar.
Dat viel mee: maar één.
Verder: geen geboortes, niemand zwanger.
Wel: de oudste dochter die naar de brugklas ging. Dat had wat voeten in aarde; de keuze, welk type school, en dan nog die lange zomervakantie tot het dan zover is. Voor de mensen die al lang met me meelezen: uiteindelijk kozen we voor de middelbare Vrijeschool, maar wel met een toevoeging van Latijn en Grieks op het inpandige reguliere gymnasium. Het gaat haar goed af, en belangrijker: ze gaat iedere dag graag naar school.
Op schrijfgebied was het een goed jaar. Het begin van 2017 stond nog in het teken van Voorland: tot en met maart bleven de recensies binnenkomen. Sommige juichend, andere wat kritischer, ik ben zeer tevreden over de ontvangst.
Ondertussen schreef ik aan mijn tweede roman, wat over het algemeen een stuk soepeler ging dan het schrijven van Voorland. Ik voelde me zelfverzekerder en wist beter mijn richting te bepalen. In het kielzog van het schrijverschap kwamen er nieuwe dingen op mijn pad: het boekenbal, en ik gaf voor het eerst, en dwars door mijn angst heen, een lezing op een middelbare school. Daarnaast gaf ik meerdere presentaties, onder andere bij bibliotheken.
Natuurlijk kan het niet altijd feest met confetti zijn en in augustus en september had ik dan ook een grote schrijfknoop. Ik zat op een van de warmste dagen van het jaar een beetje mistroostig bij mijn redacteur op kantoor. Het gekke bij een knoop is dat je diep vanbinnen wel weet dat het erbij hoort en dat je er beter uitkomt, maar dat je jezelf toch dingen hoort zeggen als: 'ik denk echt dat ik wil stoppen met schrijven.'
Tja.
Vanaf september ging het gelukkig weer goed en tot mijn eigen verbazing rondde ik eind november de eerste grove versie van het manuscript af. De stand van zaken: 75.000 woorden en tevreden.
Voor 2018 staan er een aantal mooie dingen in de agenda: te beginnen met de uitreiking van de SJIEK literatuurprijs op 21 januari, ik geef een aantal inspiratiesessies (jawel) op middelbare scholen en in maart doe ik een optreden met Connie Palmen op het literatuurfestival van theater De Schalm.
Voor het afronden van de tweede roman gun ik mezelf rust: in principe zou het mooi zijn als hij eind 2018 uitkomt, maar ik beloof nog niets.
Voor nu: ik wens jullie een ontzettend gelukkig 2018.
Dat al jullie dromen mogen uitkomen.

Op 24 maart vindt er in Theater De Schalm in Veldhoven een literatuurfestival plaats. Ik sta deze avond op het podium met Connie Palmen om voor te lezen en over Limburg te praten. Kluun is er ook.
Kaarten zijn vanaf nu te koop.
Meer informatie: kijk op de site van De Schalm.

Uit het persbericht van Huis voor de kunsten Limburg:

Op zondag 21 januari 2018 wordt voor de eerste keer de Sjiek Literatuurprijs uitgereikt. Dit gebeurt tijdens het nieuwe Festival Sjiek in de ECI Cultuurfabriek te Roermond. De prijs gaat naar een recente, Nederlandstalige roman waarin Limburg een rol speelt. De jury, bestaande uit redacteur/auteur Daan Doesborgh, L1-cultuurredacteur Jolien Linssen en oud-streektaalfunctionaris Pierre Bakkes, heeft uit de longlist van 18 boeken een shortlist van 6 boeken samengesteld. De genomineerden zijn: Wil Boesten met ‘Grond’, Frans Budé met ‘De dagen’, Govert Derix met ‘De sjamaan van Sevilla’, Willem Kurstjens met ‘De opname’, Ton van Reen met ‘De verdwenen stad’ en Octavie Wolters met ‘Voorland’. Al deze auteurs dragen ook voor tijdens Festival Sjiek op 21 januari. De prijswinnaar wordt die dag om 16.45 uur bekendgemaakt in de theaterzaal van de ECI Cultuurfabriek.

Festival Sjiek en Literatuurprijs Sjiek worden georganiseerd door het Taal- en Letterenplatform (TaLeP) Limburg, waar o.a. het Huis voor de Kunsten Limburg deel van uitmaakt. Zie www.hklimburg.nl/pers voor het volledige persbericht.

'Met veel oog voor details vertelt de auteur de verhalen van Wolf, Otto en de mensen om hen heen. De roman zit boordevol symboliek en beeldspraak, en over elk kleinigheidje lijkt nagedacht. (...) Voorland vertelt een universeel verhaal, en is daardoor een roman als een schatkamer, waar iedere lezer waarschijnlijk weer een ander element uit zal halen.'
- Mustreads.nl

'Die achtergrond wordt door Wolters uitvoerig en met bewonderenswaardig beeldend vermogen beschreven. (...) Wolters slaagt er wel in haar thema met veel gevoel voor sfeer in beeld te brengen.'
- Het Financieele Dagblad

'Toch is Wolters een talent (...)'
- Chrétien Breukers

'Dit zeer fraaie debuut is een pleidooi voor de troost van onvermijdelijkheid. Een plot van verschillende mensenlevens zit klemvast tussen een proloog en epiloog over de natuur en voelt inderdaad als onontsnapbaar, omdat Wolters alle gebeurtenissen in het leven van haar personages met de veranderingen der seizoenen verbindt. Dat is heel mooi gedaan.'
- Dagblad van het Noorden

'Door de lezing van de debuutroman 'Voorland' van Octavie Wolters word ik onontkoombaar teruggevoerd naar de streek van mijn jeugd: Midden-Limburg, eind jaren zestig. En wat kan Octavie schrijven. Schilderen met taal is het. Ze roept landschappen, sferen, situaties op alsof je er zelf bij bent, er middenin zit. Beklemmend beeldend en zintuiglijk.'
- Peter Nissen, hoogleraar kerkgeschiedenis

'De stijl van het boek is doordrenkt met de thematiek. En dat werkt. Het trage tempo, het pijnlijke niets (of ‘alles’): stilistisch is het boek zeker geslaagd. (...) Structuur en parallellen, gekoppeld aan symboliek en thematiek, zoals uitgevoerd in dit boek – dat doet zeker denken aan Mulisch (...).'
-De Letterzetter

'Er is sprake van een pakkende stijl van schrijven, vele motieven (...), een geweldig thema, fraai uitgewerkte karakters, schitterende tijdssprongen en poëtisch proza.
-Boekenbloggenderwijs

'Enerzijds is dit een roman met een stil, langzaam maar diepzinnig verhaal. Je kunt er niet omheen, Octavie Wolters heeft haar debuut neergeschreven in een filmische taal. (...) Een veelbelovend debuut van een schrijver die een uitzonderlijke schrijftaal hanteert (...)'
-Hebban

'Wolters creëert de optimale sfeer om haar verhaal over te kunnen brengen. In de eenzame, kille, goed beschreven omgeving groeien haar personages uit tot elementen van de maatschappij en schakels in het leven. (...) Met prachtige tegenstellingen tussen leven en dood, ziekte en gezondheid weet ze haar thema naar voren te brengen.'
-Tzum

'Fijnzinnig debuut van een taalvirtuoos. Het dwingende ritme kruipt onder je huid. De moeizame levens van drie generaties  goedbedoelende maar onmachtige mensen vallen in het niet bij de prachtige beschrijvingen van het landschap waarin ze geworteld zijn.'
- Zin Magazine

'Prachtig geschreven, traag en opmerkzaam.'
- Frans Pollux 

'Een mooi, verstild boek met prachtige observaties.'
- Iris Boter 

'Dit boek is het best te omschrijven als 'natuurpoëzie in proza'.'
- Laurens Tieleman 

Waarover gaat uw boek ‘Voorland’?

 In dezelfde nacht dat Wolf Haasting zijn kind verwekt, sterft aan de andere kant van het dorp zijn vader. Wolf is bioloog. Hij geeft les op een kleine mavo aan het einde van de jaren zestig, in een stil dorp. Wolfs biologielokaal is een plek van relatieve veiligheid en tegelijkertijd van onbehagen. Hij woont bij zijn ouders en in het donkere ouderlijke huis overheerst het zwijgen, de dreigende ziekte. Na Wolfs huwelijk met Heleen verhuist het stel naar de andere kant van het kleine dorp, ondertussen is zijn vader terminaal en zal snel overlijden. Zijn moeder Johanna neemt de zorg voor haar man op zich.

Heleens eenzame zwangerschap wordt overschaduwd door problemen tussen Wolf en een leerling, en op het moment dat Wolf zijn kind voor het eerst vasthoudt, voelt hij dat hij in de kern is aanbeland. Het middelpunt tussen leven en dood. Hij voelt hoe het tandwiel van de tijd kantelt.

Als dertig jaar later blijkt dat zijn zoon Otto na een lange periode afwezigheid door een speling van het lot weer terugkeert naar het dorp, herhaalt de geschiedenis zich. Otto gaat als archeoloog in een opgraving vlak bij de rivier werken, samen met zijn verloofde An. De herinnering aan het zuiden in al zijn weidsheid en al zijn pracht benauwt hem en daarmee hun prille relatie, maar er is geen weg terug. Wolf, vlak voor zijn pensioen, werkt nog altijd als biologieleraar op dezelfde school, Johanna is hoogbejaard en broos en woont nog in hetzelfde huis. Wolfs verleden dringt zich onvermijdelijk aan hem op, en op de dag van Otto’s daadwerkelijke thuiskomst stort dat waar hij zich altijd aan vast heeft gehouden met een versplinterende klap in elkaar. Niet veel later sterft Johanna, en trekken de pas gehuwde Otto en An in het oude huis. Dan verwekt Otto zijn kind.

Voorland gaat over de onvermijdelijkheid van het lot, en is tegelijkertijd een pleidooi voor de troost van deze onvermijdelijkheid. De eeuwige beweging staat centraal, de cadans van het leven en van de natuur, de mens als dienaar, als slaaf van het grote geheel. Van generatie op generatie, van alles dat anders is, maar in de grondtoon hetzelfde als altijd.

Hoe onderscheidt schrijven zich van uw werk als illustrator/striptekenaar?

 Heel lang leek het alsof ik uit dezelfde bron tapte bij zowel schrijven als tekenen; namelijk de bron van het beeld. Een illustratie bouw je op op basis van een voorstelling in je hoofd en bij schrijven werkt dat eigenlijk hetzelfde, alleen geef je er dan woorden aan in plaats van lijnen.

Dat de bron misschien wel hetzelfde kan zijn, maar het uitvloeisel een andere weg moet gaan, daar kwam ik pas later achter. Na tien jaar een vaste rubriek getekend te hebben voor een groot tijdschrift, had ik het gevoel dat het tekenen tekort begon te schieten. Ik wilde meer vertellen dan ik in mijn illustraties kwijt kon. Een tekening geeft slechts één moment weer, het is als het ware een platte voorstelling waar ik weinig tot geen overdrachtelijkheid in aan kon brengen. Ik wilde een beeld scheppen dat door de tijd en ruimte heen zou bewegen: dat werd een verhaal, een boek.

Ik schrijf beeldend, bijna filmisch, dat komt overeen met mijn werk als illustrator, maar het onderscheid ligt in de factor tijd, en daarmee in diepte. Ik zie mijn tekeningen als tweedimensionaal, en mijn boeken als driedimensionaal.

Wat drijft u bij het schrijven?

 Ik wil een idee uitdenken en daarmee overbrengen. Voorland gaat over het onvermijdelijke lot, maar ik wil de lezer laten zien dat als je je lot aanvaardt, dat misschien heel troostend kan werken. Mijn volgende boek gaat onder andere over de vraag waar de werkelijkheid zich verscholen houdt, in de wereld of in de mens. Dat zijn gedachten die ik wil onderzoeken en wil delen.

Daarmee hangt samen dat ik schoonheid wil brengen. Ik wil voorstellingen creëeren die raken aan de werkelijkheid en op zijn best zelfs te boven gaan. Schoonheid is niet altijd alleen maar mooi, iets donkers of lelijks kan ook schoonheid bevatten. Ik wil de mens aan de hand nemen en rondleiden: kijk om je heen, in alles wat je ziet zit schoonheid, iets dat je iets kan brengen, een bepaalde rijkdom.

In hoeverre heeft het internet de literatuur veranderd?

Ik denk dat we deze vraag pas over vijftig jaar echt kunnen beantwoorden, voor zover er een concreet antwoord bestaat op vragen naar tijdsontwikkelingen.

Ik denk dat er in het wezen van literatuur niets veranderd is, dat de kern van literatuur door alle tijden heen hetzelfde is gebleven. Literatuur is, naar mijn idee, in de basis een uiting van een schrijver, een uiting op een diep, universeel niveau. Met dat universele niveau bedoel ik dat literatuur een bepaalde abstractie bezit, dat het ingaat op dat wat de mensheid bindt, dat wat we overeenkomstig hebben. Als de mensheid de oceaan is, is de schrijver het zand op de bodem van de oceaan.

Zo lang de mens een mens is, zullen de schrijvers onder hen schrijven op dit niveau. Dwars door wereldveranderende gebeurtenissen heen. Door oorlogen, door natuurrampen, door revoluties, door ontwikkelingen. De onderwerpen, stijl of sfeer van de schrijvers kunnen wijzigen met de maatschappij mee, de manier waarop lezers er kennis van nemen ook, maar de literaire schrijver zal doen wat hij al eeuwen doet: de kern van de mens en van het leven weergeven.

We zijn geneigd om te denken dat in de tijd waarin we leven de grootste veranderingen ooit plaatsvinden, of de belangrijkste. Maar in het licht van de grote geschiedenis, is de komst van het internet slechts een marginale omslag. Er zullen misschien meer mensen schrijven, de wereldwijde communicatie is vergroot, teksten zijn overal voorhanden en zijn tegelijkertijd vluchtiger dan ooit. Maar kijkend naar de taak en het doel van literatuur, verandert er, in grondslag, niets.

Als u met een buitenlandse kunstenaar (elke kunstvorm) zou kunnen corresponderen, welke zou u dan kiezen?

 Ik praat graag met beeldende kunstenaars, het liefst over de kracht van inspiratie: hoe een beeld zo sterk kan zijn dat het je aan kan zetten tot nieuwe ideeën. Met schrijvers praten vergt meer moeite, het werk is hermetischer, het vak is intrinsieker. Ondanks de herkenning aan de randen (de zwaarte, de euforie als het lukt) lijkt het alsof je nooit helemaal bijelkaar naar binnen kunt kijken.

Toch had ik graag eens willen corresponderen met wijlen Halldór Laxness, de Ijslandse schrijver van het boek Onafhankelijke mensen. Het beeldende, sage-achtige van de vertelling intrigeerde me, hij laveert op de grens tussen sprookje en werkelijkheid, misschien wel tussen woord en beeld: hij schrijft een schilderij. De wereld die hij schept is tegelijkertijd rauw en dreunend van echtheid en daarnaast tijdloos en mistig als een legende. Ik zou hem willen vragen of het vermogen om dit te schrijven kwam uit een poëtische laag of uit een rationele.