Op 26 mei wordt om 17.00 uur Platbook 19 gepresenteerd. Het thema is: Wie water en vuur. Locatie: boekhandel Plantage Roermond. Iedereen is van harte welkom.

Met veel plezier heb ik deze bundel samengesteld, het niveau van de inzendingen, zowel poëzie als proza, was hoog. Ik ben trots op het eindresultaat en voel me vereerd dat ik een bijdrage mocht leveren aan deze traditie in de dialectliteratuur.

Platbook 19 bevat werk van Sjeng Strouven, Wim Kallen, Paul Sour, Frits Roumen, Arno Kierkels, Toos Schoenmakers, Wiel Roeselers, Han Berghs, Jan Titulaer, Roos Smeets, Ton van Wegberg, Mariet van Knippenberg, Piet Nieuwenhuizen, Hugo Luijten, Jean Dewaide, Corrie Stultiens-Meusen, Han Tummers, Jean Paulssen, Karel Ruiten, Ton Bijsterveld-Claessens, Wim Heijmans, Mien Wijnhoven, Annie Tummers-Huppertz, Jo van Es, Annie van Gansewinkel, Marion Coenen, Ed Gubbels, Leonne Cramers, Vivianne Rijnders, Marleen Schmitz, Els Zeegers-Koelen, Ton in ’t Zandt, Maurice Hinzen, Mia van Wegberg-Kurvers, Marianne Wulms-Hovens en Lisa Naus. Platbook 19 is evenals alle voorgaande nummers voor 9,90 euro te koop in diverse Limburgse boekhandels en via www.ticshop.nl.

Platbook is bedoeld voor Limburgse dialectschrijvers en –lezers. De bundels worden uitgegeven in opdracht van het Huis voor de Kunsten Limburg in samenwerking met Veldeke Limburg, Raod veur ’t Limburgs, Stichting LiLiLi, Uitgeverij TIC en Wim Kuipers. Auteurs uit de hele provincie werken mee om telkens een ander thema te beschrijven in hun eigen verhalen, gedichten en andersoortige teksten

De literaire wereld is onlosmakelijk verbonden met het uitreiken van prijzen. Een literaire prijs is natuurlijk per definitie een ongemakkelijk gegeven (want: ingegeven door een grote dosis willekeur, geluk en nog wat andere toevalligheden) maar desondanks belangrijk: voor de toekomstige referentie van wat de huidige generatie aanmerkt als relevant. Maar ook: voor de promotie van het boek in het algemeen en het concept literatuur in het bijzonder, leesbevordering en vooruit, voor de erkenning van het métier van de arme, twijfelmoedige schrijver.

Eerder deze week werd de Libris Literatuurprijs uitgereikt, Murat Isik won, met Wees onzichtbaar. Er waren veel lovende woorden maar ook kwamen amper een paar uur na de bekendmaking de onvermijdelijke eerste ontevreden reacties los op de sociale media. Er werd geklaagd over de stijl in de roman: 'harkerige woordkeuze', 'soaperige clichédialogen' en 'ambtenarenproza'.

Ik heb een sterke voorkeur voor boeken met een virtuoze stijl. Maar die voorkeur is vanzelfsprekend subjectief. Ik denk dat stijl niet het enige belangrijke is in literatuur en bij het toekennen van een prijs.

De afgelopen dagen heb ik de algemene juryrapporten van de Libris-prijzen van de voorgaande jaren eens doorgelezen.
Een citaat uit het juryrapport van de Libris Literatuurprijs in 2017:
'In ons juryberaad ging het vaak over stijl, eigenheid, literair engagement maar ook over tendensen die wij meenden te onderkennen en over thema’s die wij, in telkens andere bewoordingen, terugzagen in verschillende romans.'

Wat is het precies wat de arme, twijfelmoedige literair schrijver doet? Hij geeft ons een afspiegeling van de maatschappij. Dat doet hij niet altijd op een militante manier, staand op de barricaden, dat gebeurt vaak subtiel, door in een roman een mens in een situatie, in een tijdsbeeld te plaatsen. Deze jury heeft zichzelf als taak gesteld om dat maatschappelijke tijdsbeeld helder te stellen, door er één boek uit te pikken dat een bepaalde richting vertegenwoordigt.

Wees onzichtbaar gaat over een migrantenkind dat opgroeit in de Bijlmer in de jaren '80. Een tirannieke vader, een emanciperende moeder, de wijk die verandert. Met de keuze voor Wees onzichtbaar koos de jury voor een roman die 'de lezer een wereld toont die bekend is uit krantenartikelen en sociale studies, maar nog te weinig uit romans.' (Citaat uit juryrapport.)

Misschien is er van alles aan te merken op Isik's stijl. Dat kan. Maar op Wolkers' rauwe zinnen was dat in 1969 ook. Een bepaalde stijl kan horen bij een bepaalde stroming.

Natuurlijk gaat literatuur over stijl, ik ben de laatste die dat zal ontkennen. Maar het gaat over veel meer. Over tendens, over tijdsgeest en een eventuele kentering daarin. Over waar een maatschappij mee bezig is.

Het is een kwestie van geduld tot we kunnen zien of de jury een keuze heeft gemaakt die de tand des tijds zal doorstaan. Of Wees onzichtbaar over vijftig jaar nog steeds wordt gezien als een boek dat het heersende tijdsbeeld anno 2018 representeerde.
Ik denk dat het een goede kans maakt.
Eén ding weet ik zeker: er zal tegen 2068 geen haan meer kraaien naar de stijl.

Onlangs bezocht ik het klooster in mijn geboortedorp. De zusters hadden me uitgenodigd omdat ik over de priorij schreef in Voorland, en op een zondagavond, na de vespers in de basiliek, werd ik opgewacht bij de uitgang. Samen liepen we in de vallende schemer naar het klooster, waar ik een rondleiding kreeg door de lange kloostergangen, na afloop hadden we een gesprek. Twee zusters in habijt tegenover me; of ik wat wilde drinken, en een koekje.

Vaak, sinds ik schrijf, overvalt me het verlangen naar een onversneden leven. Een leven waarin er maar één doel is, en alles dat je doet in het teken staat hiervan. Een passie die het bestaan doordrenkt tot in zijn verste uiteinden.

Soms zijn er vlagen in mijn schrijversleven dat ik het nader, meer dan. De verzonkenheid die zo diep is, dat ik ophoud te bestaan. Ik besta alleen nog als lichaam, mijn geest is opgelost, ik heb hem laten verdwijnen in het verhaal. Ik heb hem bevrijd. Ja, misschien is bevrijden het juiste woord.

Aan de randen van het schrijven moet er een leven geleid worden. Een lege huls als lichaam leeft ongemakkelijk. De bevrijde geest laat zich niet zomaar vangen voor een avondje met vrienden, een feestje. Soms lijkt het alsof ik met lege ogen naar de wereld kijk, en dan vullen pijn en schuld mijn holle vaten. In de bevrijding van mijn geest schuilt verholen de opoffering van mezelf, mijn leven, en alles, iedereen om me heen.

Het was donker in de koffiekamer van het klooster. Een lampje in de hoek brandde zacht. Ik leunde met mijn ellebogen op tafel en dacht na over wat de zusters mij verteld hadden. Open en vrij, hun handen gevouwen in hun schoot, een onvermijdelijkheid had in hun woorden gelegen. Mijn koekje was ik vergeten op te eten.

Het onversneden leven dat ik verlangde was niet de zuivere passie, die had ik immers al gevonden. Wat ik zocht was een leven zonder pijn en schuld.

Iets ten noordoosten van de stad waar ik woon, staat een prachtig kasteel. Ik rijd er vaak langs als ik met de hond ga wandelen, het is omzoomd door bossen en weiden, een geweldige plek.
Ik stel me voor dat het er in de zomer van 1572 schitterend moet hebben uitgezien, de lucht blauw, de bomen vol in het blad, het stille water van de slotgracht glinsterend in de zon.
Het was juli toen het leger van Willem van Oranje het kasteel op brute wijze innam en op 23 juli trokken de troepen zuidwaarts om aan de poorten van Roermond 'in 's Prinsen naam' de stad op te eisen. De burgers boden tegenstand, maar het wilde niet baten. Gedreven door godsdiensthaat en op jacht naar de schatten uit de Katholieke kerk, richtte het leger een bloedbad aan. In het Kartuizer klooster werden 12 monniken en 1 burger op gruwelijke wijze vermoord. De 13 zwaar verminkte lijken werden publiekelijk tentoongesteld in de stad.
Het klooster bestaat gewoon nog steeds, 1572 is minder lang geleden dan je denkt. Als je ooit Roermond bezoekt, ga er vooral even langs, in de Caroluskapel vind je namelijk nog de schedels van de vermoorde monniken, ze zijn tentoongesteld in een glazen kastje.
Zo, genoeg gekletst. Ik ga de vlag even uithangen. Rondje over de vrijmarkt lopen. Oranjetompoesje eten.
Ik ben namelijk enórm koningsgezind.

De vlakke weilanden waren donker en onzichtbaar maar vlak naast het spoor stond een stalletje. Er hing een lamp boven de ingang waardoor de geit die in de deuropening stond goed zichtbaar was. Ze keek naar de stilstaande trein waarin ik zat.
De wisselstoring op mijn traject sleepte al de hele dag door, het was laat, ik was moe en leunde met mijn hoofd tegen het koude raam. En nu was daar dus die geit.
De ogen van het beest leken rechtstreeks op me gericht, dat was natuurlijk niet zo, maar zo voelde het wel. Ik probeerde me voor te stellen wat de geit dacht en ik wist bijna zeker dat ze medelijden voelde met mij, met ons, de mensheid. In die ijzeren cocon samengeperst tot een worstje.
Ik vroeg me af waarom ik eigenlijk in die trein zat en wist het ineens niet meer.
Die ochtend had ik het nog wel geweten, ik was vroeg vertrokken en had research willen gaan doen voor mijn tweede boek, in Leiden. Door de ellende op het spoor was ik niet verder gekomen dan Utrecht, waar ik in de Dom was geweest en een kaarsje had aangestoken en mooie, waardevolle gesprekken had gevoerd met mijn reisgezelschap.
Toen ik na de lange dag terug wilde naar het zuiden was ik per ongeluk in de verkeerde trein gestapt en stond ik ineens op station Veenendaal De Klomp. (Ik weet nooit zo goed of dat aan mij ligt, maar ik doe dat vaker. Zo stond ik laatst nog in Helmond omdat ik ergens vergeten was om over te stappen.
Helmond ja.)
Weer terug op Utrecht Centraal had ik dan eindelijk de juiste trein en nu stond ik dus stil en werd ik bekeken door een traag herkauwende geit in het gele, doorregende lamplicht van een oude stal.
Waarom?
Ik wist het niet.