Wat een jaar was 2022. Toen ik zojuist mijn website doorbladerde om alle belangrijke gebeurtenissen op een rijtje te zetten, bleek mijn papiertje te klein. 

In juni 2022 lag ik op de vloer van mijn woonkamer, dat doe ik soms. Als ik even heel goed wil voelen waar ik bang voor ben, waar ik spanning voel, waar ik naartoe wil met mezelf en mijn leven, ga ik op mijn rug op de grond liggen. Dan doe ik mijn ogen dicht en hoop ik heel hard dat de postbode niet net voor het raam staat. We hadden net ons nieuwe huis gekocht en in plaats van juichend blij te zijn voelde ik me klein en angstig. We hadden het speciaal gekocht vanwege het grote atelier dat erbij zat, ik moest huilen bij de gedachte dat ik het nu waar moest gaan maken. Vanaf nu móest ik echte kunst gaan afleveren. 

Enkele maanden daarvoor was het jaar begonnen met een interview in NRC dat veel losmaakte, waar ik ontzettend veel reacties op kreeg. Ik praatte over Slot, mijn depressie maar vooral ook over hoe ik wakker was geworden in mijn beeldende werk, hoe ik ineens had ervaren: ik mag alles maken wat ik wil. Een ultiem gevoel van vrijheid had zich in me losgemaakt.

2022 was het jaar waarin ik exposeerde bij boekhandel Van Gennep in Rotterdam, bij Galerie Neo waarbij we voor het eerst experimenteerden met bijzondere inlijstingen, in het Literatuurmuseum en via de reizende expositie van de Illustratieambassade.

In mei won Het lied van de spreeuw het zilveren penseel, in de maand erna maand werd bekend dat ik op de longlist stond van de World Illustration Awards, de wereldwijde prijs voor bijzonder illustratietalent. In september bleek ik op de shortlist te staan met vier andere auteurs voor de Jan Wolkersprijs.

Het lied van de spreeuw wordt vertaald in Duitsland, Engeland, Amerika, India, Australië en Nieuw Zeeland, Korea en Turkije. De afgelopen weken werkte ik aan de zijlijn mee met de Engelse en Duitse vertalingen en het wordt schitterend. De vertalers Eva Schweikart en Michele Hutchison hebben fantastisch werk geleverd.

Privé ging het goed. Onze dochters zitten in 6 VWO en de brugklas, de oudste staat voor haar eindexamen en studiekeuze, ze wil graag iets in de bètahoek gaan doen. De jongste heeft het fijn, naait nog altijd regelmatig haar eigen kleren, geniet van de vrijheid die de middelbare school haar biedt. W en ik bleken in oktober en november uitstekend samen te kunnen klussen, we hebben onszelf leren stuken, verwarmingssystemen repareren, pompen installeren. Begin december zijn we verhuisd. 

Het nieuwe bewustzijn na mijn depressie, waarover ik sprak met de journalist van NRC, heb ik vastgegrepen en tot de dag van vandaag niet losgelaten. Het maakt dat ik me vrij voel in mezelf en daarmee in mijn werk, ik heb een ruimte in me ontdekt die groter is dan ik ooit had kunnen dromen. Daar sta ik mezelf alles toe, daar zit mijn beeldende zuurstof, daar mag ik onbegrensd creëren, of nog meer: onbegrensd zijn. Mijn nieuwe atelier voelt in de verste verte niet als een plek waar ik iets moet presteren, het voelt alsof de speelruimte in mijn geest een plek heeft gekregen in de werkelijkheid. Mijn atelier is de aardse belichaming van de vrijheid in mezelf. 

Toen ik, zittend aan een klein tafeltje op de Frankfurter Buchmesse ergens in oktober, in gesprek was met mijn Engelse uitgever, drong het tot me door. Dit is het. Dit is wat ik al mijn hele leven wilde, misschien niet altijd even bewust, maar hier heb ik naar gestreefd.

Dit is wie ik mijn hele leven al was. 
Ik ben geworden wie ik ben.

Ik wens jullie hele fijne feestdagen en alle goeds voor 2023. 

Goeie Rutsch.

Ik stel jullie graag voor aan Lenny Oosterwijk, hier op bezoek in mijn atelier. Lenny is eigenaar van Gallery Untitled in Rotterdam en ik kan trots vertellen dat ik daar vanaf februari mag gaan exposeren. Gallery Untitled is gevestigd in een prachtig gebouw in Rotterdam Noord en ik kijk ontzettend uit naar de samenwerking. We gaan er iets heel bijzonders van maken.

Ik had het gevoel dat mijn hoofd een paar weken te vol was om met nieuwe linosneden bezig te zijn. Schilderen lukte nog wel, vlot, niet te precies, dat ging wel, maar ik was te gehaast om een lino uit te gaan zitten denken. 
Ik krijg vaak de vraag welk instructieboek ik aan zou raden voor mensen die het ook eens willen proberen, de linosnedetechniek.
'Oh joh, gewoon proberen, het is heel eenvoudig,' is mijn steevaste antwoord.
Ik twijfel altijd zelf een beetje als ik dat zeg of schrijf, is het wel zo eenvoudig? Ik weet er het antwoord niet op.
Het snijden is niet moeilijk, de techniek, het ambacht, dat heb je zo onder de knie. Het omgekeerd denken -wat je weghaalt wordt wit, wat je laat staan zwart- dat lukt denk ik de meeste mensen ook nog wel. Voor het spiegelen moet je misschien wat aanleg hebben. Zoals met de meeste kunsten is het vooral ook een kwestie van ervaring, oefening, en, het allerbelangrijkste: rust en geduld. Daarvoor moet je het heel leuk vinden, anders geef je het al snel op.
Deze lino van de scholeksters had ik al weken in een vage schets op de plank liggen. Ik dacht er vaak aan, het is componeren, zo'n afbeelding in elkaar schuiven, alle onderdelen moeten op de juiste plek staan.
De afgelopen weken zat mijn hoofd vol met de verhuizing. Ik had geen ruimte, geen rust, geen geduld. Maar vandaag, in mijn nieuwe atelier, de hele dag in leegte voor me, al mijn werkgerei bij de hand en een plek helemaal speciaal voor mij, toen kwam het weer. En sneed ik de scholeksters in alle gemak uit. Als alle condities goed zijn, is linosnijden heel eenvoudig.

(De prent staat in de webshop)

Even een korte update over Het lied van de spreeuw:

* Er komt een vierde druk. We hebben ervoor gekozen om in deze nieuwe oplage het embleem van het zilveren penseel weer weg te laten. Daardoor blijft die bijzondere editie een collector's item. Er zijn nog exemplaren met embleem, deze zijn voor nu nog gewoon te koop. Via mijn webshop bestel je het boek nog altijd gesigneerd.

* De Duitse vertaling komt 15 februari uit. Uitgeverij Freies Geistesleben brengt het boek op de markt. De vertaling is van Eva Schweikart, ik heb (op bescheiden wijze) mee mogen werken aan de totstandkoming van de Duitse versie en ik vind dat Eva fantastisch werk heeft geleverd. Het is een poëtisch, gedragen maar allesbehalve zware tekst geworden. Ik vind het bijzonder om te zien hoe mijn woorden in het Duits tot hun recht komen.

'Later lachen we erom,' had W gezegd.
Ik wist niet helemaal of het nou laconiek klonk of hoopvol.
'Ja vast,' antwoordde ik. Maar het kwam er niet erg van harte uit.
Het was de week voor de sleuteloverdracht, eind september, en niet alleen hadden we net te horen gekregen dat er een lekkage in het dak van ons huidige huis bleek te zitten, ook bleek de verwarmingsketel in ons nieuwe huis het precies nu te hebben begeven. De moed was ons in de schoenen gezonken.
We zagen een klusnajaar voor ons waarin we bibberend zouden staan schilderen, ijs op de ramen, kille tocht die door de woning gierde, bezorgd kocht ik maar vast een flinke thermolegging voor mezelf.
Het liep wat anders, de lekkage in het dak werd netjes opgelost door de verantwoordelijke dakdekker en begin november lunchten we nog buiten op ons nieuwe terras, onder een stralend blauwe hemel.
De thermolegging was wat zweterig.
Dat geen enkel installatiebedrijf in de verre omtrek tijd had om ons te helpen met de kapotte verwarming baarde ons wat zorgen maar ach, we redden ons prima, stoken waren we toch al niet van plan in deze maanden.
Maar goed, inmiddels nadert de verhuizing, over twee weken moeten we over en het weer is omgeslagen. Gisteren verfde ik het laatste stukje van de woonkamer, de regen sloeg tegen de ramen, ik droeg drie truien over elkaar aan en hupte op en neer in mijn thermolegging om warm te blijven.
De verwarmingsmonteur die zich dan eindelijk bereid had gevonden de boel te fixen zou afgelopen dinsdag komen maar kwam uiteindelijk toch niet. Nu wordt het morgen, fingers crossed.
Toen we gisteravond nog even wat kleine meubels verhuisden, bleek de elektriciteit eruit geklapt. In het donker stommelde W naar de stoppenkast, met geen mogelijkheid kreeg hij de boel weer aan de praat. Op de tast zetten we het witte antieke kastje in de nieuwe slaapkamer.
'Was leuk geweest als we hadden kunnen zien hoe het staat,' zuchtte W.
Onmiskenbaar mistroostig.
'Ach,' antwoordde ik. 'Later lachen we erom.'