We gaan verhuizen. Niet ver, sterker nog, het nieuwe huis staat op kruipafstand. Dat is handig, we kennen de mensen uit de buurt al, ze vinden het allemaal enig, ze willen best een handje helpen met spullen sjouwen, of we de kruiwagen maar vast willen klaarzetten.
Maar zover is het nog niet. We krijgen over een maand de sleutel en tot die tijd zitten we in een soort vacuum. Zo voelt het. Ons eigen huis hebben we in de afgelopen weken verkoopklaar gemaakt en dat staat inmiddels op de verkoopsite maar we kunnen nog geen klussen doen in het nieuwe huis. Heel veel hoeft er niet te gebeuren maar toch. De vloer in de woonkamer moet wat opgelapt worden, een beetje schilderwerk, de keuken willen we graag iets anders, op de slaapkamers ligt nu een onhygiënische vloerbedekking en die moet eruit. We waren in dubio wat we voor het tapijt in de plaats wilden en bezochten een vloerenzaak maar ik vond het allemaal maar niks. 
'Ik wil eerst eens kijken wat er onder die vloerbedekking ligt, misschien is het hout wel nog helemaal goed,' zei ik tegen W, die professioneel tegen een PVC-paneeltje stond te tikken.
Hij knikte aarzelend. Ik vind al gauw iets authentiek. Hij vindt al gauw iets afgeleefde zooi.
Toen we vorige week even in het nieuwe huis rondliepen snelde ik naar boven en trok een punt vloerbedekking los. 
'W! Kijk dan! De vloer is fantastisch!' riep ik.
Originele jarendertig planken grijnsden me toe, puntgaaf. Een tikje vergrijsd maar niets dat een goede schuurbeurt en wat olie niet op zouden kunnen lossen. Fluitje van een cent! Zo gepiept!
W was het met me eens. Vergenoegd wreef ik in mijn handen. Het voelde alsof ik een belangrijke slag gewonnen had. Ik rolde de vloerbedekking netjes terug en vroeg me af of het te vroeg was om over een andere diepste wens te beginnen. Namelijk een donkergroene keuken.

De tweede linosnede over de vluchtelingencrisis. Hoe meer ik eraan werk hoe meer ik erover nadenk of het wel alleen over de vluchtelingen gaat. Kunst, literatuur, de maker is het middel. Het gaat zelden over waar het over gaat, de kunstenaar is de vertolker, het doorgeefluik, hij geeft het onderwerp zijn kleur mee, en meer: hij maakt wat hem raakt. 

Ik vind de vluchtelingencrisis verschrikkelijk en mensonterend. Erover schrijven lukt niet, daarvoor voel ik me niet vrij genoeg. Daarom deed ik wat ik misschien, uiteindelijk wel gewoon het beste kan, ik zette het om in beeld. Misschien zijn er mensen die denken dat het therapeutisch werkt, zoiets maken. Dat is niet zo, het is niet zo dat ik me nu opgelucht voel, alsof ik de ellende verteerd heb en weer door kan met mijn leven. Het is eerder zo dat de zwaarmoedigheid juist dichterbij is gekomen, ik heb haar onderzocht en een extra dimensie gegeven. Misschien dat als ik er meer maak, een serie bijvoorbeeld, ik langzaam doordring tot de essentie, het kan omvatten. Lichter zal het nooit worden, eenvoudigweg omdat het in zijn wezen afschuwelijk is.

Waarom ik zoveel van linosnede houd is onder andere het onvoorspelbare. Het is het materiaal dat voor een groot deel de uitkomst bepaalt, niet ik. Ik weet nooit precies hoe de afbeelding eruit komt te zien en dus is het inrollen elke keer weer spannend. Daar moet je tegen kunnen, ik balanceer altijd op de grens van liefde en hekel, de drempel om de spanning over te gaan mag niet te groot worden. Dit keer was het extra spannend omdat ik nieuwe technieken uitprobeerde, die lijnenachtergrond had ik nooit eerder zo gemaakt. Hoe meer spanning eraan vooraf gaat, hoe meer blijdschap er ontstaat als het goed heeft uitgepakt.

Eind 2019 schreef mijn Finse vriendin Anne me. Ze wilde graag weer eens naar Nederland komen. Mijn eerste reis naar Finland ondernam ik in 1995, sindsdien wisselden we elkaar af. Haar laatste bezoek was op dat moment tien jaar geleden, haar zoontje was toen net drie maanden oud. Ik kon me het bezoek van 2009 slecht herinneren, ik was zwanger van mijn jongste en ik spuugde nog net niet in de tulpenperkjes van de Keukenhof die we samen bezochten. In de lente van 2015 was ik in Finland geweest, samen met mijn gezin. Onze kinderen, nog allemaal kleine hummels, speelden samen aan het meer bij hun vakantiehuis. Kinderspel reikt over taalgrenzen, het Fins is een volstrekt onbegrijpelijke taal voor ons West-Germanen maar kleuters trekken zich daar niets van aan. Ze kletsten genoeglijk en leken elkaar soms beter te begrijpen dan wij, de volwassenen, die ons moesten behelpen met het Engels als altijd wat onbevredigende tussenoplossing.
Er kwam een pandemie tussen maar afgelopen week was het dan eindelijk zover. Na zeven jaar sloten we elkaar weer in de armen. We bezochten Amsterdam, De nachtwacht, het Vondelpark, een rondvaart door de grachten, en namen ze mee naar het zuiden. Ik boekte een rondleiding door een molen, loodste ze door onze stad, bezochten mijn ouders en zus en de toeristische trekpleisters. We bakten samen pizza's in onze pizza-oven, aten tompoezen bij de HEMA, friet met frikandellen en vlaai. De dagen regen zich aaneen in hoogtepunten maar waar ik het meest van genoot was het stille geluk. De momenten tussen alle uitjes, als we eenvoudig de hond samen uitlieten in ons natuurgebied aan de grens of picknickten aan ons riviertje, een pan haastig in elkaar gedraaide pastasalade tussen ons in. 
De kinderen spraken inmiddels Engels met elkaar maar waren nog niet helemaal hun taalgrensontstijgende vermogen verloren en trokken met elkaar op alsof ze elkaar hun leven lang al kenden. Vooral onze twee jongste dochters leken over die onzichtbare connectie te beschikken die we zo goed van onszelf kenden.
De laatste dag brachten we door in het zwembad, Anne en ik keken toe hoe ze stoeiden in het blauwe water, de hoge bomen van de bosrand waaiden licht heen en weer in de julihitte.
'This is what I like most,' zei ik. 
Het idee van twee meisjes die op zestienjarige leeftijd begonnen te schrijven en iets vonden in elkaar. Onze band groeide uit tot een band tussen twee families, een vriendschap die, net als de taal van de kinderen, zich niets aantrekt van grenzen en afstand. Tegen de tijd dat het afscheid naderde vond ik mijn jongste dochter weggekropen in een hoekje van de bank, de tranen stroomden over haar wangen. Het afscheid van haar vriendinnetje voelde zwaar.
'Het is niet het einde,' zei ik, en ik aaide over haar blonde haren.
Ze knikte en dacht even na.
'Misschien kan ik haar een brief schrijven,' zei ze.
'Misschien is dat een goed idee,' antwoordde ik.