Uit: Radboud Magazine
Tekst: Bea Ros
Foto: Duncan De Fey

Terwijl de wereld op slot ging, zag Octavie Wolters, oud-student Nederlands (1997-2001) juist weer openingen in haar leven. Ze hervond haar schrijverschap dat door een depressie in de knel was geraakt.

Wat gebeurde er tijdens je depressie?
"Mijn hoofd zit altijd vol verhalen en beelden die ik uitwerk in tekeningen of in taal. Door de depressie lukte dat niet meer, ik kon alleen maar op de bank liggen. Op het allerdiepst van mijn depressie, toen ik ook fysiek ziek was, met hoge koorts, heb ik mijn eerste tekening weer gemaakt: het uitzicht op mijn eigen voeten, niet stevig op de grond maar zwevend boven die bank. Daarna volgden meer tekeningen, met veel zwart en veel naakt. Tot ik na een jaar, begin 2020, ineens de behoefte kreeg weer iets moois te maken, linosneden van vogels met uitgespreide vleugels. De beelden kwamen weer terug in mijn hoofd en door de lockdown kwam ook het schrijven weer op gang.”

Hoe hielp die lockdown dan mee?
“Al voor mijn depressie was ik vastgelopen in het schrijven. Mijn debuutroman, Voorland, was goed ontvangen en ik kreeg meteen een contract voor een volgend boek. Dat schept verwachtingen: het mag niet minder worden. Achteraf bezien schreef ik te veel vanuit een zelfopgelegde norm van hoe literatuur behoort te zijn. Door de lockdown maakte het allemaal niet meer uit: de hele wereld is veranderd, ik kan doen en laten wat ik wil. Ik ben heel voorzichtig weer gaan proberen hoe het voelde om te schrijven. Puur voor mezelf, als documentatie van het moment en met alleen mezelf als beoordelaar: ik bepaal nu wat ik wil schrijven en of het goed is of niet. De lockdown hielp me om te bezinnen op wat voor schrijver ik wilde zijn.”

De lockdown heeft dus een andere draai aan je schrijverschap gegeven?
“Ja, het bleek een heel effectieve periode om te focussen en dichter bij mezelf te komen. Ik heb besloten dat die tweede roman er nu niet komt. Ik laat dat manuscript voorlopig liggen. Dit najaar verschijnt wel een prentenboek met mijn linosneden. En ik ben bezig met een nieuw boek, dat weet nog niemand. Een non-fictie boek over creativiteit en het creatieve proces. Of eigenlijk gaat het over het leven. Creativiteit is zo basaal menselijk, zo wezenlijk. Het is het spelen, het vrije, het mogen doen wat je zelf wil, het oer-menselijke. Ik hoop daarmee mensen te inspireren. Schrijven is nu voor mij het universele zoeken van wat je als mens bent. Niet wat literatuur zou moeten zijn, maar wat ik kan en wil en wat me raakt.”

Ik schrijf niet zo vaak over wat ik lees. Eerst was dat omdat ik me schaamde dat ik het lezen tijdens mijn schrijven niet meer goed verdroeg, nu is het vooral omdat ik het eigenlijk een beetje intiem vind, mijn leesvoorkeuren delen. Dit is mijn stapeltje gelezen boeken van dit jaar. ‘Ik ben er niet’ en ‘Oogst’ vond ik erg goed, door ‘Een klein leven’ worstel ik me al weken heen, dit is niet mijn soort boek. Bij ‘De meeste mensen deugen’ voelde ik me continu Vicky Pollard uit Little Britain (but yeah but no but yeah) en aan ‘Het ijspaleis’ moest ik eerst erg wennen door het simplistische taalgebruik maar vond ik later fantastisch. Shuggie Bain heb ik nog niet helemaal uit en ik vind het vertaalde accent een beetje storend, bovendien is het me iets te zeer gericht op het erg nauwsluitende verhaal. ‘De eenzaamheid in het leven van Lydia Erneman’ vind ik geweldig en kan ik iedereen aanraden, het is een boek dat heel veel ruimte biedt, het is open en weids, en daarmee verfrissend. Maar het boek dat me recht in mijn ziel raakte, dat vanaf nu mijn allermooiste boek ooit is, is ‘Het lichtje in de verte’ van Antonio Moresco. Het gaat over een oude man die zijn intrek neemt in een verlaten gehucht en iedere avond op de bergkam aan de overkant van het ravijn een lichtje ziet aangaan. Het is anders, het is nieuw, het is eenvoudig en tegelijkertijd ontzettend bijzonder. Ga het lezen.

Ik ben trots en blij dat ik kan laten zien waaraan ik de afgelopen maanden werkte. In september verschijnt het prentenboek Het lied van de spreeuw, bij de fijne Uitgeverij Ploegsma.
Uit de aanbiedingsbrochure:
De spreeuw in dit prentenboek wil een lofzang houden op wat hij allemaal ziet tijdens zijn vluchten over het land. Om zeker te zijn dat hij niets vergeet, vraagt hij alle vogels die hij kent om raad: wat moet ik in elk geval niet vergeten te vertellen?
De prachtige lino's van schrijver en beeldend kunstenaar Octavie Wolters laten een wereld zien waarin je even stil mag zijn. Om dan goed om je heen te kijken.

Vorig jaar maart heb ik met mezelf afgesproken dat zo lang de pandemie duurt ik zoveel boeken mag kopen als ik zelf wil. In dat opzicht... nee, goed, laat ik die zin niet afmaken. Afgelopen maand las ik De menselijke maat van Roberto Camurri, Roest van Jakub Malecki en Kleine hellen van Anne Moon Disko. Dat laatste is een heel licht boekje over een heel zwaar onderwerp. De hoofdpersoon zit ingeklemd tussen twee overlijdens, dat van zijn broertje dat hij nooit kende en van zijn zus. Toch lijkt het alsof elke pagina doorzichtig is, ik moest steeds denken aan een aquarelschilderij. Roest is een boek van een Poolse auteur en ik voelde de dreun van de taal in elke zin. De hoofdpersoon verliest op jonge leeftijd zijn ouders en groeit op bij zijn oma, die de sporen van de oorlog in zich draagt. Het boek had iets dwingends, net als de verhaallijnen die elkaar afwisselden, de tijdsprongen, de metaforen. Het was strak gecomponeerd en in principe houd ik daarvan. Toch voelde het in dit boek af en toe alsof het niet natuurlijk was en lijkt Malecki op het einde niet meer goed raad te weten met al die uitgezette lijnen.
Camurri schrijft in De menselijke maat schrijft heel zoekend over de inwoners van een klein Italiaans dorp die allemaal aan elkaar verbonden zijn. Het lijkt of hij telkens een andere ingang van een labyrint probeert, weer omkeert, weer opnieuw, en dan uiteindelijk, als de laatste pagina's wegtikken, zie je het overzicht, snap je wat ze zochten. Ik hou van boeken waarin de gebeurtenissen niet op de voorgrond staan of waarin de hoofdpersoon niet tot in detail is uitgetekend. Ik hou van een boek waarin er een verhaal boven de zinnen lijkt te zweven. Voor mij zijn zowel Roberto Camurri als Anne Moon Disko daarin geslaagd deze maand.

Ik loop bij de Duitse berg, het is warm, drie kieviten schreeuwen in de blauwe lucht boven me en scheren nu en dan vlak langs mijn hoofd. Het is niet te geloven dat ik vorige week hier nog schaatste, op het ven dat nu glinsterend in de ochtendzon ligt, kleine rimpelingen op het water alsof het daaronder al broeit van nieuw leven.
Gisteren overleed mijn gehandicapte tante. Ik schreef wel eens eerder over haar, het is een wonder dat ze zo oud mocht worden gezien de zwaarte van haar syndroom, maar toch valt haar dood me zwaar. De dood van kinderen, van kinderlijken, van eenvoudigen van ziel, er steekt een onrechtvaardigheid in. Ik heb altijd vaag het gevoel dat de dood te onbegrijpelijk voor hen is, hoe moet je iets als een levenseinde uitleggen aan iemand die zich nooit buiten de onbevangenheid, de onschuld heeft begeven?
Mijn tante zei in haar laatste uren dat pap en mam er al een tijdje waren en op haar wachtten, heel dichtbij. Ik herinner me hoe ze jaren geleden ineengekrompen naar de kist stond te kijken nadat mijn oma was overleden, haar verdriet zocht zijn weg naar buiten zoals bij een gewond dier, schokkend, huilend op een toon die ik bij een volwassene nooit had gehoord.
Ik probeer de laatste tijd vaak een antwoord te formuleren op de vraag wat de relatie is tussen de natuur en mijn werk. Ik denk niet dat ik er ooit helemaal uitkom, maar vanochtend, onder de buitelende kieviten, denkend aan mijn tante, realiseerde ik me dat de natuur me laat zien dat alles er al is. Er zit een soort tijdloosheid in, een weten dat alles goed is zoals het is. Het laat me vrede hebben met hoe ik ben, wat ik doe, wat ik maak.
Ze was klaar om te gaan, tante K. Alsof ze het wist dat het zover was. En misschien had ik al die tijd wel ongelijk, is de dood niets dat je moet begrijpen, juist niet. Is het alleen maar een ontvangen, wars van elk bevattingsvermogen, en heeft mijn tante me dat gisteren laten zien.