'We hadden misschien beter een nieuw huis kunnen kopen in Amsterdam in plaats van hier in de buurt,' zeg ik.
Ik blader in mijn agenda, de komende twee maanden moet ik zo vaak in de randstad zijn dat ik zo ongeveer mijn bed in de trein kan neerzetten. Ik voel een licht verlangen opkomen, hoe fijn zou het zijn om er echt een poosje te gaan wonen en eens zonder gedoe mee te kunnen doen met alles.
'Haha,' zegt W, 'jij in Amsterdam, je zou er doodongelukkig worden.'
Ik mok een beetje.
Ik zie mezelf graag als een wereldburger. Sophisticated, elegant en helemaal niet als provinciaal die ik natuurlijk ben.
Met mijn moestuin. En mijn bijenvolken. En mijn dagelijkse wandeling door de modder.
Er zit in een vreemde discrepantie in me. Als iets ver weg en onbereikbaar lijkt kan ik ontzettend zeker weten dat ik iets wil. Een verre reis maken, in een wereldstad gaan wonen, dan voel ik de lichtende vrijheid door mijn lijf gieren en zie ik mezelf op een bankje in Central Park zitten of werken in een atelier in Berlijn. Maar zodra een plan concreet zou worden en ik de werkelijkheid zie (verslaafde zwervers die om mijn bankje scharrelen, een tochtig atelier in een dubieuze buurt) haak ik af.
Ik heb een strak dagritme. Elke ochtend begin ik vroeg met praktische klussen, bestellingen inpakken, een ritje naar de verpakkingsgroothandel, afdrukken maken. De tweede helft van de ochtend werk ik schetsen uit of guts ik verder aan een linoplaat. In de middag neem ik altijd een poosje rust om ideeën uit te denken. Dan ga ik naar de post, beantwoord ik mailtjes en mijn vaste regel is dat ik na vijf uur in de avond niet meer mag werken. Als ik dat wel doe raakt mijn hoofd te opgewonden en dat beïnvloedt mijn nachtrust. Toch, of misschien wel juist daardoor, komt na vijf uur de grootste inspiratie. Het is de meest open, ongebonden inspiratie die er is, omdat ik er niets mee mag van mezelf denkt mijn brein buiten alle kaders van wat praktisch mogelijk is en krijg ik het gevoel dat ik alles kan maken.
Net als bij het idee van het maken van verre reizen of een huis kopen in Amsterdam, is de afwezigheid van het concrete de prikkel voor het overweldigende gevoel van vrijheid. Het is een vrijheid die ik als alles werkelijkheid zou worden nooit zo zou ervaren.
Ik blader in mijn agenda naar komend weekend. De druivenpluk in de familiewijngaard staat gepland. Niks waar ik zo van houd als om in het septemberse strijklicht met mijn handen langs de vaste, uitgerijpte druiventrossen te gaan, zo vol sap dat ze bijna knappen. De aanblik van de kisten oogst na een lange dag werken, mijn schoenen nat van het najaarsvocht.
Wat dichtbij is moet het meeste verheugen opwekken, al het andere is dromen.
Na een lange, droge zomer is de regen dan eindelijk gekomen. Het najaar en de winter zijn mijn favoriete seizoenen, ik hou van fris weer, ik hou ervan als de randen van de dag steeds vroeger vallen. In de zomer is alles schel, lawaaiig en overbelicht, alles klappert in mijn hoofd, ik kan slecht tegen hitte, en zo rond half augustus ben ik doorgaans gesloopt. Als het najaar komt, komt de rust in me weer, de langere avonden zijn een beetje als een fluwelen deken die de geluiden en het licht absorberen, het ratelen in mijn hoofd wordt langzaam gedempt. Ik hou ervan om lange wandelingen te maken in een natuur die terug in zichzelf keert, de bermbloemen die verkleuren naar zachte tinten, de waas die in de schemer over de velden trekt.
Het wordt een spannende herfst, de kinderen zijn gestart in respectievelijk hun eindexamenjaar en de brugklas, het nieuwe huis komt eraan en in mijn werk culmineren alle lijnen die vanaf oktober vorig jaar zijn ingezet bij het uitkomen van Het lied van de spreeuw precies in deze periode. Ik bedenk welke kleren ik aan moet naar het kinderboekenbal, zoek uit welke internationale trein ik moet nemen naar de Buchmesse in Frankfurt en peins over hoe ik op tijd bij de uitreiking van de Jan Wolkersprijs kan komen.
Afgelopen week kwam E even langs, E studeerde een jaar geleden af aan de kunstacademie, ze is erg getalenteerd en timmert goed aan de weg met haar werk. Ze werkt op dit moment in een prachtige residentie in Duitsland en deed net een aanvraag voor een werkplek in Japan.
'Je leeft mijn gedroomde leven,' zei ik tegen haar, we zaten aan mijn werktafel, onze handen vol inkt, ze had me geholpen met afdrukken.
Toen ik zo oud was als zij had ik geen enkel benul van wat ik wilde en welke betekenis ik had in de wereld. De kunst kwam pas laat in mijn leven, of meer: ik opende de poort naar mijn kunst pas laat. Daar heb ik lang spijt van gehad en tegelijkertijd weet ik dat het nu eenmaal zo is. Dat dit de manier is geweest die bij mij past, een traag opkomende, organische weg. Soms pieker ik erover of ik niet al verder in mijn proces had kunnen zijn als ik wel eerder was begonnen maar eigenlijk denk ik dat er voor alles een tijd en een moment is. Als ik eerder was begonnen was ik wellicht op hetzelfde punt aanbeland als waar ik nu zit. Het alternatieve, parallelle leven bestaat niet. Dit is wat het is en het is goed.
Zojuist kreeg ik een mailtje van de samensteller van het radioprogramma waarin de Jan Wolkersprijs wordt uitgereikt, de uitzending zal in Oegstgeest zijn, de geboorteplaats van Wolkers. Ik ben er nog nooit geweest maar al sinds mijn studententijd heb ik ernaar verlangd er eens naartoe te gaan. Ik had een grote voorliefde voor Wolkers, hoewel ik in die jaren nog weinig zelfbewust was, herkende ik denk ik toch al zijn liefde voor zowel woord als beeld en zijn hang naar de natuur. Iets moet er toen al geresoneerd hebben.
En terwijl ik de mail beantwoordde realiseerde ik het me.
Ik leef mijn gedroomde leven zelf.
Het was een druk weekend. Zaterdag bezochten we dan eindelijk de expositie van Keith Haring waar we al zo lang naartoe wilden. Het was niet zo'n uitgebreide tentoonstelling qua collectie maar er was een doorlopende film over Harings leven te zien waar ik misschien wel het meest door geïnspireerd raakte. Op oude jaren tachtigbeelden was te zien hoe Haring aan de lopende band muren voltekende, kleding, boekjes, metrostations en lijven. Ik vond zijn werkwijze fascinerend, hij ging maar door, vooral bij de grote murals, gunde zich geen pauze, nam geen afstand van zijn werk, hij tekende alsof hij precies wist wat er moest komen. De lijnen dik en trefzeker, zonder enig spoortje twijfel, vet en zwart. Hij stierf jong, al op zijn eenendertigste, in zijn werk voelde ik al de haast. Misschien voelde hij het aan, hij moest in een half leven zijn volledige oeuvre maken, er was simpelweg geen ruimte voor gedraal.
Op zondag reden W en ik naar Utrecht, de kinderen stuurden ons op pad -ga nu maar, we redden ons wel- om een nieuwe eetkamerset te kopen. Dat klinkt nu heel volwassen en alsof we de boel op orde hebben, dat is niet zo. De oude keukentafel komt straks in mijn nieuwe atelier en we zijn al te laat met de aanschaf van iets nieuws dus naar alle waarschijnlijkheid zitten we de eerste weken in het nieuwe huis aan een plastic campingtafeltje te dineren.
Hoe dan ook, in Utrecht vonden we snel het zaakje dat we zochten, kozen een set uit en nog geen half uur later zaten we alweer in de auto terug naar huis.
Stiekem vind ik dit soort uitjes vooral fijn vanwege de reis, W en ik zijn allebei druk, we hebben altijd wel iets te doen, maar samen in de auto, vastgeklonken in onze stoelen, komen de mooiste gesprekken. We bespraken het nieuwe huis, de dingen die we straks als eerste gaan aanpakken als we de sleutel hebben, ik overwoog of ik misschien de gordijnen al zou gaan bestellen deze week, de maten had ik immers al opgemeten.
'Kan,' zei W. 'Waarom niet eigenlijk?'
Het was niet druk op de snelweg, het vlakke landschap rolde voorbij, sloten, weilanden, blauwe lucht, wolken.
Ik dacht na over de gordijnstoffen die we hadden bekeken, ik was daar niet zo gecharmeerd van. Ouwelijk, saai of juist te trendy, ik had nog niets gevonden dat me echt aansprak.
'Alles is zo suf,' mopperde ik.
'Dan maak je toch zelf iets?' stelde W voor.
Ik dacht even na.
'Gordijnen beschilderen?' vroeg ik.
'Ja. Waarom niet?'
'Oeh,' zei ik.
En ik voelde hoe een idee zich hongerig een weg door mijn hoofd begon te vreten.
Ik dacht aan Keith Haring en zijn maakdrang, hoe hij rusteloos met zijn kwast over de grond kroop, langs muren ging, elk oppervlak dat hij te pakken kon krijgen als canvas gebruikte.
'Dat ga ik doen,' zei ik.
De rest van de reis was het stil in de auto want ik moest nadenken over de gordijnen.
Het lied van de spreeuw staat op de shortlist voor de Jan Wolkersprijs. Ik voel me erg vereerd.
'Misschien is het nieuwe huis wel het huis waarin we doodgaan,' zeg ik tegen W.
We staan op de gordijnafdeling van een woonwinkel, ik hou een lap grofgeweven gele stof tegen het lamplicht.
'Getver, Oc,' antwoordt W. 'Moet dat nou?'
'Heb je het over het gordijn of over het doodgaan?'
'Allebei,' grinnikt W.
Ergens in de afgelopen jaren, vanaf mijn veertigste denk ik, manifesteerde zich een zin in me die telkens terug blijft komen. Het is een lichtpaniekerige gedachte die op een willekeurige plaats, op een willekeurige tijd, in de auto, op feestjes, door mijn hoofd kan schieten:
Maar ik weet helemaal niet hoe dat moet, oud worden.
Ik verbaas me erover dat de gedachte aan de ouderdom zich zo plotseling en vooral, zo buiten enige bewustheid erover, aan me heeft opgedrongen. Ik ben er nooit mee bezig geweest, met mijn leeftijd, maar goed, dat is misschien dan ook wel de crux. Als ik er wel mee bezig was geweest dan had ik me nu wellicht niet zo overvallen gevoeld.
Soms gaat de gedachte gepaard met een verontwaardigde bijgedachte: waarom heeft nooit iemand iets gezegd? Waarom heeft nooit iemand me gewaarschuwd? En dan realiseer ik me dat heel veel mensen iets hebben gezegd, maar dat ik daar nooit naar luisterde.
Het verlies van de jeugd gaat niet over het krijgen van grijze haren, wat rimpels hier en daar, vel dat ooit strakker zat. Of nou ja, natuurlijk ook wel een beetje. Ik kan me niet zo goed voorstellen hoe ik ga reageren als ik fysiek echt achteruitga, als de steeds ieler wordende stroom mannelijke aandacht volledig en voorgoed opdroogt, als mijn vruchtbaarheid stagneert, als ziekte en dood (meer en meedogenlozer) gaan huishouden om me heen.
Misschien zit ik nog in een tussenfase maar voor mij gaat het verlies van de jeugd op dit moment vooral over hoe keuzemogelijkheden inkrimpen, een brede stroom die naarmate de jaren verstrijken door een nauwe trechterhals moet. De keuzes die ik in de eerste helft van mijn leven heb gemaakt zijn niet meer omkeerbaar. Natuurlijk kan ik nog vanalles aanpakken, een nieuwe studie doen, een ander carrièrepad kiezen, als ik zou willen zou ik zes honden kunnen nemen, een hippiegemeenschap beginnen op Ibiza, op de juridische afdeling van de gemeente kunnen gaan werken. Er zijn mensen die op hun negentigste nog volledig het roer omgooiden, alles kan, maar laten we eerlijk zijn, de grootste levenslijnen zijn wel uitgestippeld en ik zal in de tweede helft voor een aanzienlijk deel moeten voortborduren op de beslissingen die ik voorheen heb genomen.
'Het kopen van het nieuwe huis voelt een beetje alsof we onze jeugd hebben afgesloten' zeg ik tegen W.
We zijn de woonwinkel uitgewandeld, het is warm buiten, de zomer lijkt eindeloos dit jaar. Toch zie ik aan kleine tekenen dat de herfst er eigenlijk al is, de stand van de zon, de geur, het tikken van de eikels die uit de bomen vallen.
W slaat zijn arm om me heen.
'Ja, misschien is dat ook wel een beetje zo.'
Een licht gevoel van onvrijheid daalt over me neer. En tegelijkertijd voel ik hoe er zich in het nu, de nabije toekomst, een overdaad aan speelruimte openbaart. Een nieuw huis vol lege muren waar ik volledig mijn gang kan gaan om er iets nieuws en bijzonders van te maken.
Schrijver, beeldend kunstenaar. Lino- en houtsnede, illustratie.
VOORLAND (Ambo|Anthos, 2016)
SLOT (Gloude, 2020)
HET LIED VAN DE SPREEUW (Ploegsma, 2021)
DIT GAAT NOOIT VOORBIJ (Ploegsma, 2024)
www.instagram.com/octaviewolters
www.facebook.com/octaviewolters
Published author and linocut printmaker from The Netherlands.
EXPOSITIES en etalages:
* 2024: van 31/1-25/2: ETALAGE BOEKHANDEL VAN PIERE, EINDHOVEN
* 2024: vanaf 31 januari: ETALAGE PAAGMAN FRED, DEN HAAG
* 2024: vanaf februari: ETALAGE PAAGMAN DELFT
*2024: vanaf april: ETALAGE PAAGMAN GOUDA
* 2024: februari/maart: EXPO LIVIUS, TILBURG
* 2024: vanaf 12 februari: ETALAGE DE AMSTERDAMSE BOEKHANDEL
* 2024: 2 februari-14 april: EXPOSITIE GALLERY UNTITLED, ROTTERDAM
* 2024: maart/april: EXPO BOEKHANDEL BOOMKER, HAREN (GR)
* 2024: 14 maart - eind april: EXPO BOEKHANDEL VEENENDAAL, AMERSFOORT
* 2024: maart/april: EXPO BOEKHANDEL DE VRIES VAN STOCKUM, HAARLEM
* 2024: april/mei: EXPO BOEKHANDEL PEZZI PAZZI WEESP
* 2024: 16 maart: INTERVIEW&SIGNEREN, DEURENBERG, KERKRADE 15.20 u
* 2024: 6-28 april: EXPOSITIE BOEKHANDEL KRINGS, SITTARD
* 2024: 13 april-11 mei: ETALAGE BOEKHANDEL WAGNER, SASSENHEIM
* 2024: 13 april-11 mei: ETALAGE BOEKHANDEL IJBURG, AMSTERDAM
*2024: vanaf 23 MAART: ETALAGE BOEKHANDEL TINY STORIES, KORTRIJK (B)
*2024: vanaf 23 MAART: ETALAGE BOEKHANDEL WALRY, GENT (B)
* 2024: 9 januari-28 april:VOGELVREUGD, VALKHOFMUSEUM NIJMEGEN
* 2024: 27 maart-1 april: KUNSTRAI AMSTERDAM
* 2024: 9-12 mei: ART ON PAPER AMSTERDAM
* 2024: 30 sept-11 nov: BOEKHANDEL DE DRUKKERIJ, MIDDELBURG
//Vragen? Je kunt me mailen op octaviewolters@gmail.com//
DE WEBSHOP IS OPEN
MEER INFO VIA octaviewolters.nl/webshop