Een aantal jaar geleden deed mijn vader wat hij altijd al wilde: een wijngaard aanplanten. Afgelopen weekend oogstten we de allereerste druiven ooit in de familiewijngaard, de Solaris.
Ik tekende hem, mijn vader, die ik in deze jaren één heb zien worden met de grond, het gewas, het schoffelen en snoeien, de kennis. En is geworden wat hij altijd al was: wijnboer. Vigneron.

Ze had wit haar toen ze geboren werd, mijn jongste dochter. Ik heb daar lang verwonderd naar liggen kijken voordat ik het geloofde, zo'n spierwitte baby. Maar dat is lang geleden, en vandaag liep ik met haar langs de pasgemaaide korenvelden tussen Asselt en Beesel.
'Mijn haar heeft dezelfde kleur als het stro,' zei ze, wijzend op de stoppels.
En dat was zo. De kleur van goudgeel koren. Alleen aan de randjes bij haar voorhoofd zie je nog het wit van acht jaar geleden.
Zo gaat dat dus.
We liepen langs de Maas op. Op de meeste plekken kun je het water niet zien, er staan dichte struiken voor, maar je ruikt het wel, en je voelt dat de wind die vanuit het Westen waait frisser is. Ik loop hier zelden, ook al is het prachtig, de graan- en maisvelden, het stoffige pad, maar ik heb een hekel aan de Duitsers die hier de inhammetjes weten te vinden, stiekem vuurtjes komen stoken aan de oevers en al hun troep achterlaten. Maar nu waren er geen Duitsers, we zagen alleen een modderige boer die met zijn sproeiinstallatie stond te knoeien.
Bij het bruggetje over de Swalm keken we hoe het water uit de kleine rivier de Maas instroomde, ik heb een fascinatie voor riviermondingen. Het einde van een stroom, hoe het water van de een opgaat in de ander, ik kan daar heel lang over nadenken. Nog een stukje liepen we door, even verderop bij de dode Maasarm zat een ganzenfamilie. De ouders dreven op het water, een schuin oog op ons gericht, de ganzenkuikens stonden op het drooggevallen eilandje. Af en toe snaterden ze wat, het geluid klonk hol hier in de luwte, het stille water omzoomd door het hoge bos.
'Is het nog ver?' vroeg mijn dochter.
Ik keek de akkers over, ongemerkt hadden we verder gelopen dan ik dacht, het was warm.
'We kunnen proberen of we op blote voeten de Swalm over kunnen steken, dan snijden we een stuk af,' zei ik, en ik liep naar de waterkant.
Maar het riviertje was hier diep, de oever van zuigende blubber. Normaalgesproken ligt ze altijd als eerste in welk water dan ook, maar nu keek ze me bedenkelijk aan.
'Toch maar niet,' zei ze.
Ik schudde mijn hoofd. Toch maar niet.
Zwijgend liepen we terug, zij een eindje achter me, zoals ze graag loopt, altijd achteraan, haar ogen peinzend naar de grond gericht, een hand om het zakmes dat om haar nek bungelt.
Net voor we weer in Asselt kwamen, liepen we opnieuw langs het pasgemaaide korenveld waar ze me had gewezen op de stoppels. Het waaide ineens, ze deed haar armen wijd en ging op haar rug in het veld liggen. Haar haren gingen over in het stro.
Ik moest aan een sprookje denken, al wist ik niet precies welk.

Ik was aan zee. De waterspiegel was glad en scheen helderblauw, maar hier in de branding, waar het zand mijn voeten in zich vastzoog, spoelden de golfjes doorzichtig om mijn tenen. Ik liep een eind dieper, precies zover tot ik mijn roodgelakte nagels niet meer kon zien, en de zee zich om mijn benen sloot. Niet blauw, niet doorzichtig, maar donker. Ik denk heel vaak dat dingen geleidelijk gaan, maar in de werkelijkheid bestaat er niet zoiets als geleidelijk. In de werkelijkheid zijn er alleen maar scheidslijnen. Het ene moment zie je je voeten nog, het andere moment niet meer.
Ik stond in de zee en ik dacht aan de kleine kampeerplek even verderop, waar ik al een week was. Aan de zilveren nachtvlinder die in de eenvoudige douche woonde en die iedere avond op hetzelfde tegeltje zat terwijl ik het strandzand van me afspoelde. Aan de surfer met de oude, verroeste camper en de blonde krullen, hij was naast me komen zitten, we stookten een vuurtje, het was al donker. Ik zag dat de uiteinden van zijn wimpers waren uitgebleekt door het zout en de zon, hij vertelde over zijn hond die aan onze voeten lag en in de vlammen staarde.
'Iedere nacht als ik slaap, kruipt hij stiekem in mijn bed, onder de dekens.'
Ik lachte en aaide de labrador, de surfer porde met een stok in de roodsmeulende houtblokken.
Ik dacht aan het jongetje, een jaar of tien was hij, dat al een week in dezelfde kleren rondliep, onrust in zijn bewegingen, een zakmes aan een touwtje om zijn nek. Hij deed er dagen over om uit een dikke tak een lepel te snijden. 
'Kijk!' riep hij trots naar me toen het gelukt was.
Ik knikte, stak mijn duim op, en hoopte heel erg dat hij op een school zat waar zijn juf zag dat lepels uit hout snijden heel erg knap is.
Het oude, Nicaraguaanse echtpaar, hij met een zilvergrijze baard, zij met gekleurde rokken tot de grond, haar haren opgestoken, blote voeten. Ze droeg een rond metalen brilletje waardoor ze me aan mezelf deed denken. Elke keer als ze me glimlachend in het Spaans groette, kraaienpootjes rond haar ogen, vroeg ik me af of ik er later uit zou gaan zien als zij.
Ik dacht aan de twee magere Franse zusjes die iedere avond hun hangmatten tussen twee pruimenbomen spanden en er de hele nacht in sliepen. Aan de paarden, twee Tinkers die onrustig hinnikten als ik langsliep en hun lippen strekten in de hoop dat ik iets lekkers voor ze had, het gras in hun wei verdord door de aanhoudende droogte.
Een week op de kleine kampeerplek, ver van alles, een week met mensen die komen en gaan, met dagen en nachten, eb en vloed, met voortschrijdende tijd, als een heel kort leven met een begin en een einde. 
Ik keek omlaag naar het water, mijn lichaam dat stopte waar de zee begon. Ik voelde hoe de golven aan mijn benen trokken zonder dat ik dat zag, het zand dat bewoog onder mijn voetzolen.
Eigenlijk ben ik bang voor de zee, voor het donker, voor wat anders is dan het lijkt, voor wat ik niet kan zien.
Ik deed mijn ogen dicht en vroeg me af of ik zou duiken.

Al zo lang ik me kan herinneren wil ik een boek maken waarin ik niet alleen schrijf, maar waarin ik ook illustraties maak. Een liefdevol, zacht boek zit in mijn hoofd, iets moois, iets dierbaars. Voor volwassenen, niet voor kinderen.
Maar steeds opnieuw als de gedachte eraan zich aandient, stel ik hem uit: later, dat komt nog wel. Het gevoel dat mijn beeldende werk zich nog moet ontwikkelen, het is nog niet rijp. Alsof er een soort drempel is waar het overheen getild moet worden.
Toen ik de afgelopen weken in mijn atelier zat en stapels linosnedes maakte, realiseerde ik me ineens dat die drempel er niet werkelijk is, dat ik het zelf ben die me tegenhoudt. En de les die ik van het schrijven leerde: voortschrijdend artistiek inzicht zal er altijd zijn, dat is geen reden om iets niet vast te leggen.

Bij het Spik staat een monumentje. Je ziet het al als je aan het begin van het pad staat, naast de camping, en elke keer als ik er kom moet ik even op het bord kijken. In augustus van 1945 kwamen hier twee jongens om, en in oktober van hetzelfde jaar nog eens negen. Ze speelden met de achtergebleven oorlogsbommen die in de velden lagen.
De negen jongens van oktober kwamen uit in totaal drie gezinnen. Ik stel me voor hoe de moeders van Spik en Maalbroek hun zonen waarschuwden na het eerste ongeluk. 'Blijf met je handen van die bommen,' moeten ze gezegd hebben, hun handen wringend van ongerustheid in hun schortzakken. Maar de jongens waren jongens, en ze deden het toch.
Op het bord staat aangegeven waar de ontploffingen precies plaatsvonden, dat is mooi gedaan, de locaties zijn uitgesneden uit een ijzeren plaat. Het niets, het verdwijnen van de wereld. Op de plek van de tweede explosie is nu een wei, er loopt een moederpaard met een pasgeboren veulen.
Het is maar een klein wandelgebied. Over het beekje zijn twee houten bruggetjes gemaakt, en als je over de tweede brug loopt kom je bij een uitkijktoren. Als je aan de ene kant kijkt zie je in de verte de stad, met alle kerktorens, de flats. Als je de andere kant op draait zie je de velden, het land. Ik hou ervan om op de uitkijktoren te staan, die zachtjes meebeweegt in de wind, de zwaluwen die over het graan scheren, omhoog vliegen tot vlakbij me en dan weer naar beneden schieten.
Via een pruimenboomgaard kun je teruglopen, over nog een brug, langs de wilde koeien. De camping, het pad, en daar, tussen de bomen, weer het monumentje.
De oorlog is hier nooit uit het oog.