Bij cyanotypie gebruik je papier dat lichtgevoelig is gemaakt door de combinatie van ammoniumijzercitraat en kaliumhexacyanoferraat. Deze twee stoffen reageren op elkaar onder invloed van een lichtbron: ze vormen dan een diep donkerblauw, cyaanblauw. Je legt iets op het papier en stelt het bloot aan de zon, zo ontstaat een afdruk. Daarna was je de chemicaliën weg met water en zo blijft de tekening (of eigenlijk: foto) achter. Cyanotypie is de eerste vorm van fotografie, het werd ontdekt in 1842.
Ik maakte een pentekening met fineliner op een glasplaatje, dat plaatste ik over het lichtgevoelige vel. Na blootstelling aan de zon ontstond de afbeelding.
(Het doet me denken aan de liefde. Twee stofjes die op elkaar reageren als ze bij elkaar komen, en dan een kleur vormen die meer is dan toen ze alleen waren.)

Ik ben licht obsessief van aard. (Ik twijfelde erg hoe ik deze zin in moest gaan kleden zodat het allemaal niet zo erg leek, of zelfs grappig, maar toen dacht ik: ik gooi hem er gewoon als eerste in, dan weten ze het maar vast.)
Licht obsessief zijn komt handig van pas bij bepaalde zaken, bijvoorbeeld bij schrijven. Bij bepaalde zaken ook niet, zoals, nou ja, bij schrijven. Maar dat is een ander verhaal.
Een tijdje geleden schreef ik over de kleine rivier die vlak bij mijn woonplaats uitmondt in de Maas. Toen ik er laatst stond, leunend over de reling van het bruggetje, realiseerde ik me dat waar een einde is, ook een begin moet zijn. Op internet vond ik dat de rivier 46 kilometer lang is en ergens in Duitsland ontspringt. Nog fascinerender dan riviermondingen vind ik rivierbronnen. Daar waar het water uit de aarde omhoog welt en het begin vormt van een lange stroom, mijn fantasie werkt daarvan op volle toeren.
Ik sprong in de auto en reed Duitsland in, naar de regio waar de bron ongeveer moest liggen. Het is een mooi natuurgebied, niet heel ver over de grens. Donkere bossen, dunbevolkt, velden, gehuchtjes waar de politie nog op varkens rijdt. Bij een wat slordig kasteeltje stapte ik uit, keek naar het dichte bos dat me omringde, hier moest het ergens zijn.
Ik zocht lang, liep een poos langs een kleine stroom, maar vond geen bron. Wél vond ik tot mijn grote vreugde kroosjesbomen, een oeroude pruimensoort die in Europa zelden nog in het wild gezien wordt. Helaas waren de pruimen nog niet rijp, en enigszins teleurgesteld ging ik terug naar huis. Daar wachtte ik twee weken ongeduldig, en reed toen de tweede keer Duitsland in. Weer kamde ik de bossen uit, weer vond ik de bron niet, en ook de pruimen waren nog steeds niet paars.
'Dit keer kom ik niet naar huis voor ik hem gevonden heb,' zei ik gisteren bezwerend tegen mijn huisgenoten.
Ze keken me wat zorgelijk aan.
En voor de derde keer liep ik langs het kasteel, door het bos. Het duurde lang en na een tijdje wilde ik het opgeven. Als allerlaatste poging sloeg ik een pad in waarvan ik dacht dat het volledig uit de richting lag. Er stond een bankje, een Duits echtpaar zat er uit te rusten. Ten einde raad vroeg hen of zij misschien wisten waar de bron ergens moest zijn.
'Also, hier,' zeiden ze vriendelijk, en ze wezen naast zich, naar een kei die in de grond geplant was, waarachter een kleine afgrond was, met een moeras. Er had zich een bekken gevormd met helder water.
Der Zufall is die in Schleier gehüllte Notwendigkeit.
'Hoera!' riep ik.
Toen ik tevreden terugliep door het bos waren de pruimen rijp. Ik plukte een handvol, ze waren smerig, maar thuis zou ik ze poten.
Volgend voorjaar heb ik mijn eigen kroosjesboom.
Ik ben er nog niet helemaal over uit of de inspanning opweegt tegen de opbrengst, maar misschien maakt dat ook niet uit.

Een aantal jaar geleden deed mijn vader wat hij altijd al wilde: een wijngaard aanplanten. Afgelopen weekend oogstten we de allereerste druiven ooit in de familiewijngaard, de Solaris.
Ik tekende hem, mijn vader, die ik in deze jaren één heb zien worden met de grond, het gewas, het schoffelen en snoeien, de kennis. En is geworden wat hij altijd al was: wijnboer. Vigneron.

Ze had wit haar toen ze geboren werd, mijn jongste dochter. Ik heb daar lang verwonderd naar liggen kijken voordat ik het geloofde, zo'n spierwitte baby. Maar dat is lang geleden, en vandaag liep ik met haar langs de pasgemaaide korenvelden tussen Asselt en Beesel.
'Mijn haar heeft dezelfde kleur als het stro,' zei ze, wijzend op de stoppels.
En dat was zo. De kleur van goudgeel koren. Alleen aan de randjes bij haar voorhoofd zie je nog het wit van acht jaar geleden.
Zo gaat dat dus.
We liepen langs de Maas op. Op de meeste plekken kun je het water niet zien, er staan dichte struiken voor, maar je ruikt het wel, en je voelt dat de wind die vanuit het Westen waait frisser is. Ik loop hier zelden, ook al is het prachtig, de graan- en maisvelden, het stoffige pad, maar ik heb een hekel aan de Duitsers die hier de inhammetjes weten te vinden, stiekem vuurtjes komen stoken aan de oevers en al hun troep achterlaten. Maar nu waren er geen Duitsers, we zagen alleen een modderige boer die met zijn sproeiinstallatie stond te knoeien.
Bij het bruggetje over de Swalm keken we hoe het water uit de kleine rivier de Maas instroomde, ik heb een fascinatie voor riviermondingen. Het einde van een stroom, hoe het water van de een opgaat in de ander, ik kan daar heel lang over nadenken. Nog een stukje liepen we door, even verderop bij de dode Maasarm zat een ganzenfamilie. De ouders dreven op het water, een schuin oog op ons gericht, de ganzenkuikens stonden op het drooggevallen eilandje. Af en toe snaterden ze wat, het geluid klonk hol hier in de luwte, het stille water omzoomd door het hoge bos.
'Is het nog ver?' vroeg mijn dochter.
Ik keek de akkers over, ongemerkt hadden we verder gelopen dan ik dacht, het was warm.
'We kunnen proberen of we op blote voeten de Swalm over kunnen steken, dan snijden we een stuk af,' zei ik, en ik liep naar de waterkant.
Maar het riviertje was hier diep, de oever van zuigende blubber. Normaalgesproken ligt ze altijd als eerste in welk water dan ook, maar nu keek ze me bedenkelijk aan.
'Toch maar niet,' zei ze.
Ik schudde mijn hoofd. Toch maar niet.
Zwijgend liepen we terug, zij een eindje achter me, zoals ze graag loopt, altijd achteraan, haar ogen peinzend naar de grond gericht, een hand om het zakmes dat om haar nek bungelt.
Net voor we weer in Asselt kwamen, liepen we opnieuw langs het pasgemaaide korenveld waar ze me had gewezen op de stoppels. Het waaide ineens, ze deed haar armen wijd en ging op haar rug in het veld liggen. Haar haren gingen over in het stro.
Ik moest aan een sprookje denken, al wist ik niet precies welk.

Ik was aan zee. De waterspiegel was glad en scheen helderblauw, maar hier in de branding, waar het zand mijn voeten in zich vastzoog, spoelden de golfjes doorzichtig om mijn tenen. Ik liep een eind dieper, precies zover tot ik mijn roodgelakte nagels niet meer kon zien, en de zee zich om mijn benen sloot. Niet blauw, niet doorzichtig, maar donker. Ik denk heel vaak dat dingen geleidelijk gaan, maar in de werkelijkheid bestaat er niet zoiets als geleidelijk. In de werkelijkheid zijn er alleen maar scheidslijnen. Het ene moment zie je je voeten nog, het andere moment niet meer.
Ik stond in de zee en ik dacht aan de kleine kampeerplek even verderop, waar ik al een week was. Aan de zilveren nachtvlinder die in de eenvoudige douche woonde en die iedere avond op hetzelfde tegeltje zat terwijl ik het strandzand van me afspoelde. Aan de surfer met de oude, verroeste camper en de blonde krullen, hij was naast me komen zitten, we stookten een vuurtje, het was al donker. Ik zag dat de uiteinden van zijn wimpers waren uitgebleekt door het zout en de zon, hij vertelde over zijn hond die aan onze voeten lag en in de vlammen staarde.
'Iedere nacht als ik slaap, kruipt hij stiekem in mijn bed, onder de dekens.'
Ik lachte en aaide de labrador, de surfer porde met een stok in de roodsmeulende houtblokken.
Ik dacht aan het jongetje, een jaar of tien was hij, dat al een week in dezelfde kleren rondliep, onrust in zijn bewegingen, een zakmes aan een touwtje om zijn nek. Hij deed er dagen over om uit een dikke tak een lepel te snijden. 
'Kijk!' riep hij trots naar me toen het gelukt was.
Ik knikte, stak mijn duim op, en hoopte heel erg dat hij op een school zat waar zijn juf zag dat lepels uit hout snijden heel erg knap is.
Het oude, Nicaraguaanse echtpaar, hij met een zilvergrijze baard, zij met gekleurde rokken tot de grond, haar haren opgestoken, blote voeten. Ze droeg een rond metalen brilletje waardoor ze me aan mezelf deed denken. Elke keer als ze me glimlachend in het Spaans groette, kraaienpootjes rond haar ogen, vroeg ik me af of ik er later uit zou gaan zien als zij.
Ik dacht aan de twee magere Franse zusjes die iedere avond hun hangmatten tussen twee pruimenbomen spanden en er de hele nacht in sliepen. Aan de paarden, twee Tinkers die onrustig hinnikten als ik langsliep en hun lippen strekten in de hoop dat ik iets lekkers voor ze had, het gras in hun wei verdord door de aanhoudende droogte.
Een week op de kleine kampeerplek, ver van alles, een week met mensen die komen en gaan, met dagen en nachten, eb en vloed, met voortschrijdende tijd, als een heel kort leven met een begin en een einde. 
Ik keek omlaag naar het water, mijn lichaam dat stopte waar de zee begon. Ik voelde hoe de golven aan mijn benen trokken zonder dat ik dat zag, het zand dat bewoog onder mijn voetzolen.
Eigenlijk ben ik bang voor de zee, voor het donker, voor wat anders is dan het lijkt, voor wat ik niet kan zien.
Ik deed mijn ogen dicht en vroeg me af of ik zou duiken.