Van Merlijn kreeg ik een inventarisboek met alle grassoorten. Niet te geloven, er gaat een wereld voor me open. Het boek bevat honderd grassen uit de regio Delft maar ook al ligt Blankwater dik honderdtachtig kilometer ten zuidoosten van Delft, en zal de vegetatie echt verschillen, de grassoorten zullen grotendeels overeenkomen. Ik ben als een kind zo blij, het gemak waarmee ik nu mijn gevonden grasjes kan determineren is zalig. 's Avonds lig ik nu met mijn grassenboek in bed, W moet erom grinniken, hij wist natuurlijk al wel dat ik een vakidioot ben maar in bed met mijn grassen is een heel nieuw level.

Ondertussen is in mijn atelier mijn obsessie ook tot een ongekend niveau gestegen. Ik bestelde een poos geleden een zaag voor mezelf, zo'n gevaarlijke die je niet met de hand bedient maar met een zaagtafel. Het te zagen object duw je als het ware door de zaag heen, in plaats van andersom. Mijn hoofd draait overuren, omdat zich ineens een wereld aan nieuwe mogelijkheden opent, en ook omdat mijn brein nu andersom moet werken. Ik heb een nieuwe lading hout gehaald en daarop heb ik eindeloos veel bladeren afgedrukt, die zaag ik een voor een uit. Dan schuur ik ze en lak ze af met een laag kunsthars. Inmiddels heb ik er meer dan tweehonderd gemaakt, ik leg ze allemaal uit op de vloer van mijn atelier. Het is bizar om te zien hoe de bladeren allemaal in elkaar lijken te passen, alsof het geometrische vormen zijn, samen vormen ze een golvend patroon. Het geheel doet me denken aan iets, iets uit de natuur, een verenkleed, of een vlammenzee, een waterstroom. 

Wat betekent het, het kerstbestand dat in het vooruitzicht ligt? Trui weet het niet. Enerzijds erlangt ze naar twee dagen rust, dat het monster van de oorlog twee dagen zijn muil dichthoudt, geen lawaai, dat ze kunnen slapen, dat ze even veilig zijn, dat ze naar buiten kunnen zonder zorgen. Anderzijds wrikt alles zich in haar binnenste. De oorlog zal daarna gewoon doorgaan, het is een schijnvertoning, de angst zal niet verdwijnen, Marie is nog steeds doodziek. De dokter is wel langsgeweest en heeft haar een drankje gegeven, al lijkt het nog niet te werken.

Naast de ganzen en kraanvogels zijn ook de reigers druk. Ik weet niet precies waarmee maar ze lijken lawaaiïger dan gedurende het voorjaar en de zomer. Ik schrik altijd van een reigerschreeuw, het klinkt rauw en luid, meer naar een zwijn dan naar een ranke vogel. Ik moet denken aan het verhaal dat ik niet lang geleden las. Een vrouw vond een jonge spreeuw, hij was gewond. Ze lapte het beestje op maar vliegen kon hij niet meer dus ze besloot een volière voor hem te bouwen. Ze luisterde naar zijn geluiden, spreeuwen zijn imitators en bauwen alles na wat ze horen. Ze besloot hem De mond te noemen en probeerde bij elk geluid dat hij maakte te achterhalen wat het oorspronkelijke geluid was geweest dat hij gehoord had. Dat lukte meestal vrij goed maar bij één geluid bleef ze steken. Een soort schril, hoog trilgeluid. Hoezeer ze haar best ook deed, ze kon maar niet bedenken waar dit vandaan kwam. Uiteindelijk bedacht ze een theorie: het hoge trillen was het geluid van dinosaurussen, doorgegeven door de eeuwen en spreeuwengeneraties heen. En nu klonk de oeroude dinosaurusroep in de volière in haar huis, uit een spreeuw die De mond heette.

Natte sneeuw joeg door het bos, Trui kon zich niet herinneren hoe het was om warme voeten te hebben. De dikke sokken in haar klompen waren nat, de bosgrond zompig, ze liep met de grote teil naar de schuur om aardappelen te halen. Een jonge Duitser lag te slapen op een stapel jute zakken, hij werd wakker toen ze de teil op de grond zette, ze had geen zin om zachtjes te doen voor hem. Toch was hij vriendelijk, hij klopte het stof van zijn uniform, ze schatte hem nauwelijk vijftien. Hij probeerde een gesprekje met haar aan te knopen, ze reageerde onwillig, maar hij leek het niet door te hebben en kletste gewoon door. 
'Er komt een staakt-het-vuren met kerst,' vertelde ze even later in de schuilhut.
Matthieu lag op zijn matras, hij richtte zich op en zette zijn hand onder zijn hoofd.
'Hoe weet je dat?'
'De Duitser vertelde het.'
Matthieu liet zich weer zakken en staarde naar het plafond.
Twee dagen geen kanonnengebulder, twee dagen relatieve rust, twee dagen geen oorlog. 

Nu heb ik voor Dit gaat nooit voorbij ontzettend veel vogels en hun veren bestudeerd. Ik werkte ze uit in linosnede en dacht vanaf nu wel een verenexpert te zijn. Maar veren vanaf een plaatje op internet herkennen is iets anders dan een veer in het wild tegenkomen. Van deze weet ik niet van welke vogel hij is en ik krijg het ook niet helder met google. Ik noem hem: de onbekende veer. Het is goed zo. Ik hoef niet alles te weten.

Ondertussen is het een drukte van belang bij Blankwater, grote groepen ganzen die verongelijkt staan te gakken als we langslopen, hun nekken gestrekt, klaar om op te stijgen als we gevaarlijk blijken te zijn. Troepen kraanvogels die overkomen, soms wel driehonderd, het doet me denken aan die keer dat W en ik een paar jaar geleden rond deze tijd op een regenachtige dag langs de bosrand liepen. Het liep tegen de avond, er was geen mens buiten in het hondenweer, alleen wij. Ik hoorde de kraanvogels eerder dan ik ze zag, het gekroel klonk over de bomen waaronder we stonden. Ze daalden voor onze ogen, in cirkelende, spiraalbewegingen. Ze waren wel met honderd en wilden de nacht doorbrengen in het ven. We stonden er bijna tussen, ik zag van heel dichtbij hoe ze hun smalle, lange poten uitstaken als een landingsgestel, hun grote vleugels als valschermen, en dan de landing in het ondiepe water, zacht en soepel.

Marie is weer aan het hoesten, bij iedere hoestbui stikt ze bijna. De koorts maakt haar zwak en verward. Trui probeert aan honing te komen om het hoesten wat te verzachten maar er is niks te krijgen. Matthieu is langs de dokter gegaan maar het is zo druk dat de verpleegster hem heeft weggestuurd. 's Nachts luisteren ze naar de vliegtuigen en bidden ze dat de Engelsen opschieten.

De hele zomer heb ik gezocht naar veren, naast stenen, asfalt, planten en weipalen leek het me ook mooi om veren af te drukken. Als er iets bij Blankwater hoort dan zijn het wel de vogels. Maar steeds vond ik er geen enkele. Nu is het herfst en liggen ze voor het oprapen, de vogels zijn natuurlijk in de rui. De hond is gek op veren, ze vindt ze vaak nog eerder dan ik en loopt er dan trots de hele route mee in haar bek.

Het is zondag, de klok is verzet. Vanaf komende week lopen we onze avondrondjes weer in onze eigen buurt in de stad en zijn we tot spaarzame middagen en weekenden veroordeeld voor onze Blankwaterwandelingen. We denken er nog maar even niet aan en nemen het landschap in ons op. Het is warm, de hemel is strakblauw, de bosrand op de helling wolkt in bijna niet te bevatten  herfstkleuren voor ons op. Ik kijk naar het stukje waar alleen dennenbomen staan, het lijkt hier altijd het alsof we in een Oostenrijks bergwoud zijn. Het roept een gevoel van vrijheid in me op, al moet ik er niet aan denken om echt naar een Oostenrijks bergwoud te reizen. Ik weet dat ik daar het tegenovergestelde van vrijheid zou ervaren, terwijl het hier, dicht bij huis, voor het grijpen ligt.

De geallieerden liggen aan de Maasoever. De weides zijn volgebouwd met kisten munitie, kanonnen en het krioelt er van de Engelse soldaten. Aan de Duitse kant is er een bloedfanatieke commandant aangesteld om de stad eronder te houden. In de kleine schuilhut in het bos is het nieuws ook doorgedrongen. 
'Ze zeggen dat hij razzia's gaat houden,' zegt Matthieu.
Hij heeft die middag het paard beslagen, vanuit de open schuur hoorde hij de Duitsers praten. 
'Zit Jan nog altijd in de jongensschool?' vraagt Trui.
Matthieu haalt zijn schouders op. 
'Geen idee.'
Zit er een hardheid in zijn stem? Of is hij geëmotioneerd? Ze verblijven nu al anderhalf jaar vrijwel onafgebroken in de zelfgebouwde schuilkelder, de Duitse kanonnen op een paar meter afstand. Is angst nog voelbaar als het al zo lang duurt? Of vreet het zich een weg naar binnen en wordt het zodanig onderdeel van je dat je het niet meer opmerkt?

Als er iets is dat goed representeert wat dit project inhoudt dan is het deze afdruk van een boomstronk. De jaarringen die zo mooi zichtbaar zijn, de splijtingen in het oude hout die de ringen doorsnijden, de kern van waaruit de groei is ontstaan en die in deze afdruk zo symbolisch wit is. Alsof het prille begin van deze boom blanco is, niet meer te herleiden, de geschiedenis is hier stil en onzichtbaar.

Het is de laatste dag voordat de wintertijd ingaat. Eigenlijk is het al te donker om te lopen maar we doen alsof het duister er niet is en wandelen koppig over het pad. Tegen de helling van de heuvel staan de bomen nog vol in blad, alles schijnt nu grijs maar bij daglicht is het een prachtige oranjerode zoom, vol en weelderig.
Ondanks het gebladerte zien we lichtjes branden op de berg. 
'Het zijn vast fietsers,' zegt W.
Dat kan, de berg met al zijn oude tankgraven is een geliefde plek voor mountainbikers uit de regio.
Ik blijf even stilstaan, de lichtjes begwegen niet. Toch geen fietsers. Ze staan ook op verschillende plekken. Ik luister of ik iets hoor, maar het is, naast het ruisen van de bomen en een buizerd in de verte, zo goed als stil. Het voelt unheimisch, gekke lichtjes in een donker bos op de grens. Ik ga harder lopen, mijn ademhaling versnelt, de angst hangt als een nevel over de velden, sluipt via mijn luchtwegen mee naar binnen.

Angst is iets groots in mijn leven. Ik ben vaak bang. Voor de meest onzinnige dingen. Angst wikkelt zich om me heen op de meest onvoorspelbare momenten, het drukt me plat, maakt mijn hoofd zwart. 

Ik denk vaak dat ik geen recht heb om angstig te zijn. Er zijn zoveel mensen die meer reden hebben om bang te zijn dan ik. Ik leef een veilig en goed leven, ik moet me niet zo aanstellen. Met een voorouder die doodsangsten heeft gekend ligt de ontkenning van de eigen vrees steeds voor het grijpen. Ik mag niet bang zijn, mijn agnst heeft geen bestaansrecht. Bij het verloochenen van mijn angst groeit het als een veelkoppig monster. Ik vecht al mijn hele leven met duizend zwaarden om het uit te roeien maar hoe harder ik sla, hoe feller het wordt.